Opcja czy kontrakt terminowy?

Zarz�dzanie ryzykiem walutowym

Wrzesie� 07, 2011 Wydanie nr 9(113)2011 Wy�wietlono: 2346 razy

Instrumenty pochodne okryte s� od pewnego czasu niezas�u�on� nies�aw�. S� to jednak niezb�dne narz�dzia, których istnienie usprawnia dzia�anie gospodarki i rynków finansowych. Kontrakty terminowe ciesz� si� opini� lepsz� ni� opcje, mimo �e te pierwsze s� niczym innym jak zawarciem jednoczesnej transakcji kupna i sprzeda�y odpowiednich opcji.

Przyjrzymy si� teraz, co stanie si� z ryzykiem przedsi�biorcy, który oczekuje wp�ywu w wysoko�ci 100 000 euro za siedem miesi�cy, je�li zdecyduje si� on na jedno z trzech rodzajów zabezpiecze�:
a) Kontrakt terminowy (przy kursie dnia 4,05 EUR/PLN jego kurs wykonania to 4,09 EUR/PLN),
b) Kupno opcji sprzeda�y o kursie wykonania ni�szym od kursu wymiany EUR/PLN (np. 4,00 EUR/PLN, za któr� zap�aci� 8,5 grosza za ka�de euro jej nomina�u, czyli 8 500 z� za opcj� na sprzeda� 100 000 EUR),
c) Kupno opcji sprzeda�y i sprzeda� opcji kupna o takich kursach wykonania, aby koszt kupna opcji zosta� w ca�o�ci sfinansowany przychodem ze sprzeda�y opcji, np. 4,00 (opcja sprzeda�y) i 4,20 (opcja kupna); je�li kursy wykonania tych opcji zostan� wyrównane, rezultatem b�dzie kontrakt terminowy.

Kontrakt terminowy w zupe�no�ci eliminuje zmienno�� warto�ci pozycji walutowej, pod warunkiem �e opiewa na identyczn� kwot� i b�dzie rozliczony w tej samej dacie, w której nast�pi sprzeda� waluty obcej. Dla przyk�adu przyjrzymy si� sytuacji, w której rozliczenie kontraktu terminowego nast�pi o tydzie� wcze�niej, np. z powodu opó�nienia p�atno�ci przez kontrahenta. Na rysunkach mo�na porówna�, jak ryzykowna jest pozycja niezabezpieczona oraz portfel sk�adaj�cy si� z pozycji walutowej i kontraktu terminowego rozliczanego na tydzie� przed sprzeda�� waluty. Na osiach poziomych nale�y znale�� warto�ci mo�liwej straty. Na osiach pionowych z kolei odczyta�, z jakim prawdopodobie�stwem dana wielko�� straty mo�e wyst�pi�. Zabezpieczenie pozycji walutowej kontraktem terminowym – nawet takim, który nie jest rozliczany w identycznej dacie – najbardziej redukuje stopie� mo�liwych strat finansowych. Aby dostrzec jak bardzo, wystarczy spojrze� na rozpi�to�� wielko�ci strat na osi poziomej na obydwu rysunkach.

Bardziej interesuj�ce staje si� porównanie efektów trzech zabezpiecze�. Kontrakt terminowy najskuteczniej redukuje ewentualne straty – w naszym przyk�adzie z 63 000 z� do 8 500 z�. Zawarcie kontraktu terminowego nie wymaga p�atno�ci, zatem jednocze�nie redukuje prawdopodobie�stwo uzyskania pozytywnego wyniku na rozliczeniu transakcji pochodnej i sprzeda�y waluty do minimum. Je�li przedsi�biorca chce mie� mo�liwo�� poprawy wyniku na rozliczeniu, musi zdecydowa� si� na kupno opcji lub zawarcie korytarza opcyjnego zerokosztowego (kupno i sprzeda� opcji o tak dobranych kursach wykonania, aby nie by�o konieczne zap�acenie premii).
Je�li kupiona opcja put uprawnia do sprzeda�y 100 000 euro po kursie nie ni�szym ni� kurs 4,00 EUR/PLN, i je�li kurs za siedem miesi�cy by�by ni�szy ni� kurs wykonania opcji put, to eksporter sprzeda walut� po kursie 4,00 EUR/PLN, za� po wliczeniu we� cen opcji efektywny kurs sprzeda�y wyniesie 3,9150 EUR/PLN, gdy� koszt zakupu opcji wyniós� 8 500 z�. Zatem koszt zakupu pojedynczej opcji put jest uwzgl�dniany w analizie jako ewentualna strata. Kupno opcji redukuje potencjalne straty do 22 000 z� (z których 8 500 z� stanowi premia p�atna za opcj�), za� zawarcie transakcji typu korytarz – do 13 000 z�, gdy� w przypadku korytarza zerokosztowego koszt strategii wynosi zero.
Na rysunkach 4, 5 i 6 mo�na porówna� mo�liwo�ci uzyskania rozlicze� korzystniejszych ni� w przypadku zawarcia transakcji terminowej. W przypadku korytarza poprawa nast�pi w przypadku os�abiania si� z�otego do poziomu 4,20, czyli kursu wykonania sprzedawanej opcji call. Je�li przedsi�biorca zdecyduje si� na kupno opcji, zyskuje w dwójnasób – posiada zabezpieczenie w razie aprecjacji z�otego poni�ej poziomu 4,00 EUR/PLN i pozostawia sobie mo�liwo�� poprawy wyniku na sprzeda�y waluty, gdy kurs EUR/PLN b�dzie wzrasta�.

Podsumowanie

Decyzja o tym, jaki typ zabezpieczenia nale�y wdro�y� zale�y od tego, jaki poziom mar�y przedsi�biorca chce uzyska�. Czy sprzeda� waluty poni�ej kursu terminowego jest dla niego akceptowalna? Je�li tak i je�li koszt kupna opcji jest znacznie ni�szy, ni� redukowana przez ni� mo�liwo�� straty, zawarcie takiej transakcji mo�e okaza� si� lepszym wyj�ciem ni� zabezpieczenie kontraktem terminowym. Korytarz to rozwi�zanie po�rednie – spe�nia swoje zadanie, gdy kurs zmienia si� w przysz�o�ci w niewielkim stopniu. W sytuacji gdy ni�szy kurs sprzeda�y waluty nie jest ju� akceptowalny, a przedsi�biorca nie chce nara�a� si� nawet na strat� premii zap�aconej za opcj� put, wówczas kontrakt terminowy jest najlepszym sposobem na zabezpieczenie transakcji eksportowej.
Podstawowe kryterium zawierania transakcji zabezpieczaj�cych brzmi nast�puj�co – ewentualna strata na rozliczeniu przep�ywów walutowych i powi�zanych z nimi instrumentów pochodnych nie mo�e wzrasta� po zawarciu nowych transakcji.
Nawet dla prostej sytuacji dokonywanie szczegó�owej analizy ryzyka samodzielnie wymaga znacznych zasobów – wysoce wykwalifikowanych pracowników i dost�pu do zaawansowanych narz�dzi analitycznych. Zadanie to staje si� jeszcze bardziej skomplikowane, gdy spodziewanych przep�ywów walutowych jest kilkana�cie lub kilkadziesi�t.
Zademonstrowane w artykule oprogramowanie pozwala na szybk� i dok�adn� ocen� tego, jak bardzo przedsi�biorstwo nara�one jest na ryzyko. Narz�dzie to doskonale wspomaga nie tylko proces podejmowania decyzji dotycz�cych zabezpiecze�, ale i procesy zwi�zane z rachunkowo�ci� zabezpiecze�.