Nowe umowy w branży turystycznej
Zdaniem eksperta
Zainteresowanie umowami o timesharing, w związku relatywnie niskimi cenami nieruchomości w krajach śródziemnomorskich, stale rośnie. Na ostatnim posiedzeniu Sejmu VI kadencji udało się uchwalić ustawę o timeshare, która znacząco zmieni funkcjonowanie tej części branży turystycznej. Warto zatem przeanalizować nowe rozwiązania, gdyż poza zmianami dotyczącymi umowy timeshare, ustawodawca wprowadził także nowe typy umów.
Ustawa z 16 września 2011 r. stanowi implementacje dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 14 stycznia 2009 r. 2008/122/WE w sprawie wymiany ochrony konsumentów w odniesieniu do niektórych aspektów umów timeshare, umów o długoterminowe produkty wakacyjne, umów odsprzedaży i wymiany. Jak wynika z samego tytułu dyrektywy, z ustawą wiązać się będzie rozszerzenie zakresu przedmiotowego regulacji o nowe rodzaje umów. Potrzeba taka wynikała z rozwijającego się rynku turystycznego, na którym powstało wiele nowych typów umów, a które nie mieściły się w starej dyrektywie. Ponadto celem regulacji jest także wprowadzenie zasad ochrony konsumentów korzystających z tychże umów.
Projekt ustawy budził jednak zainteresowanie opinii publicznej bynajmniej nie z powodu materii, którą miał regulować. W trakcie prac parlamentarnych w Sejmie i Senacie największe kontrowersje powstały na tle anglojęzycznej nazwy ustawy. Senat uchwalił nawet poprawki, w których nazwę timeshare w tytule ustawy zastąpił polskim terminem – długoterminowe umowy turystyczne. Argumentowano przy tym, że nie tylko będzie ona bardziej zrozumiała dla polskiego konsumenta, ale też będzie się lepiej odnosiła do treści ustawy, w której zawarto postanowienia dotyczące nie tylko umów timeshare, ale także innych rodzajów umów wykorzystywanych w turystyce. Ostatecznie stanowisko Senatu nie znalazło poparcia wśród posłów i ustawa nosi nazwę – ustawa o timeshare.
Rodzaje umów uregulowane w ustawie
Rozważania dotyczące nowej ustawy należy zacząć od wyjaśnienia czym jest timeshare. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy terminem tym określa się prawo do korzystania z rzeczy, przede wszystkim nieruchomości położonych w atrakcyjnych miejscowościach turystycznych, w określonych, regularnie powtarzających się odstępach czasu w każdym roku. Przy czym z timesharing’iem nie mamy do czynienia w przypadku wielokrotnych rezerwacji miejsc zakwaterowania, jak pokoje hotelowe.
Z kolei zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 ustawy, przez umowę timeshare rozumie się umowę, na podstawie której konsument odpłatnie nabywa prawo do korzystania, w okresach wskazanych w umowie, z co najmniej jednego miejsca zakwaterowania, zawartą na okres dłuższy niż rok. Miejsce zakwaterowania na potrzeby ustawy zdefiniowano jako miejsce noclegowe, w szczególności budynek, mieszkanie, pokój lub inne pomieszczenie mieszkalne, w tym znajdujące się na statkach pasażerskich, innych jednostkach pływających, w przyczepach samochodowych, domkach turystycznych lub innych obiektach stałych.
Przedmiotem ustawy nie są jednak tylko umowy timeshare. Poprzez implementacje dyrektywy do polskiego systemu wprowadzone będą następujące umowy konsumenckie: (1) umowy o długoterminowy produkt wakacyjny, (2) umowy pośrednictwa w odsprzedaży timeshare lub długoterminowego produktu wakacyjnego i (3) umowy o uczestnictwo w systemie wymiany.
Umowa o długoterminowy produkt wakacyjny, zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy, to umowa zawarta na okres dłuższy niż rok, na podstawie której konsument odpłatnie nabywa prawo do otrzymywania rabatów, zniżek lub innych korzyści związanych z zakwaterowaniem. Taka umowa może przewidywać prawo konsumenta do nabycia usług związanych z podróżą, szczególnie prawo do skorzystania z zakwaterowania, prawo do nabycia usług transportowych lub do nabycia innych usług. Udzielanie zniżek i rabatów musi być głównym świadczeniem przedsiębiorcy, aby umowę uznano za umowę o długoterminowy produkt wakacyjny. Powoduje to, że zarówno zwykłe, nieodpłatne programy lojalnościowe i np. karty kredytowe gwarantujące zniżki przy zakupie określonych produktów wakacyjnych nie są objęte zakresem przedmiotowym ustawy.
Umowa pośrednictwa w odsprzedaży timeshare lub długoterminowego produktu wakacyjnego to umowa, w której przedsiębiorca odpłatnie zobowiązuje się do wykonywania czynności prawnych lub faktycznych zmierzających do nabycia lub zbycia przez konsumenta praw z umowy timeshare lub z umowy o długoterminowy produkt wakacyjny.
Poprzez umowę o uczestnictwo w systemie wymiany rozumie się umowę, na podstawie której przedsiębiorca odpłatnie przyznaje konsumentowi dostęp do systemu wymiany, w ramach którego konsument uzyskuje prawo do korzystania z miejsca zakwaterowania lub prawo do nabycia innych usług świadczonych przez przedsiębiorcę, w zamian za umożliwienie innym konsumentom korzystania z miejsca zakwaterowania będącego przedmiotem jego umowy timeshare.
Tryb zawierania długoterminowych umów turystycznych
Jednym z najważniejszych elementów ochrony konsumentów jest obowiązek informacyjny nałożony na przedsiębiorcę. Zakres informacji, które należy dostarczyć konsumentowi określony jest w standardowych formularzach informacyjnych, które stanowią załączniki do uchwalonej ustawy1. Konsument powinien otrzymać te informacje w takim czasie, aby mógł się zapoznać z ich treścią przed zawarciem umowy. Informacje powinny zostać przekazane konsumentowi w sposób jasny i zrozumiały, nieodpłatnie w formie pisemnej lub na innym trwałym nośniku informacji (materiał lub urządzenie służące do przechowywania lub odczytywania informacji przez czas odpowiedni do celów, jakim te informacje służą oraz pozwalające na odtworzenie tych informacji w postaci niezmienionej). Ponadto informacje te powinny zostać sporządzone, zgodnie z wyborem konsumenta, w języku urzędowym państwa członkowskiego Unii Europejskiej, w którym konsument ma miejsce zamieszkania lub którego jest obywatelem.
Dodatkowo, przed zawarciem umowy przedsiębiorca zobowiązany jest poinformować konsumenta w sposób jasny i zrozumiały o prawie do odstąpienia od umowy, bez podawania przyczyn, w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy oraz o zakazie pobierania od konsumenta jakichkolwiek świadczeń przed upływem powyższego terminu. W ustawie wskazano również przykładowy katalog świadczeń, których dotyczy powyższy zakaz i są to: zaliczki, gwarancje bankowe lub ubezpieczeniowe, blokady rachunku bankowego, pisemne oświadczenia o uznaniu długu.
Kolejnym elementem ochrony konsumenta jest zakaz reklamowania długoterminowych umów turystycznych jako inwestycji.
Wszystko to poparte jest rozwiązaniem, że informacje przekazane konsumentowi stanowią integralną część umowy. Informacje takie mogą być zmieniane tylko i wyłącznie za zgodą konsumenta bądź wskutek działania siły wyżej. A i tak, gdy taka zmiana nastąpi, musi być wyraźnie zaznaczona w treści podpisywanej umowy.
Pozostałe środki ochrony konsumenta
W ustawie uregulowano również zasady odpowiedzialności przedsiębiorcy za wadliwość przedmiotu świadczenia. Ciąży na nim obowiązek utrzymywania miejsc zakwaterowania oraz innych obiektów udostępnianych konsumentowi na podstawie długoterminowej umowy wakacyjnej w stanie przydatnym do umówionego użytku przez cały czas trwania umowy. Obowiązek ten jest równoznaczny z dokonywaniem napraw i ponoszenia innych nakładów koniecznych.
Ustawodawca wyjaśnił również, jak oceniać, czy miejsce zakwaterowania jest przydatne do umówionego użytku – ma to miejsce, w przypadku gdy jest ono zgodne z opisem zawartym w umowie. Przy czym brak dostępu dla konsumenta do wszystkich umówionych obiektów lub usług jest równoznaczne z brakiem przydatności.
Wady uniemożliwiające konsumentowi korzystanie z obiektów lub usług rodzą po stronie konsumenta uprawnienie do żądania dokonania napraw wraz z wyznaczeniem terminu na ich dokonanie. Niedotrzymanie przez przedsiębiorcę wyznaczonego terminu powoduje, że konsument może dokonać wspomnianych napraw na koszt przedsiębiorcy.
Ponadto, jeśli istnieją wady ograniczające możliwość korzystania z umówionych obiektów lub usług, za okres istnienia wad konsumentowi przysługuje prawo żądania obniżenia wynagrodzenia.
Ostatnim środkiem ochrony konsumentów jest wprowadzenie do Kodeksu Wykroczeń kary ograniczenia wolności lub grzywny za nieprzestrzeganie przez przedsiębiorców obowiązków wynikających z przepisów ustawy.
Ustawa wejdzie w życie po upływie sześciu miesięcy do dnia ogłoszenia – to jest od daty 27 października 2011 r.
1. Dostępne są na stronie internetowej Sejmu pod adresem: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20112301370
Piotr Mikosik
Aplikant adwokacki I roku, pracownik działu Finansowania i Inwestycji w Kancelarii Tomczak i Partnerzy, absolwent wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
Projekt ustawy budził jednak zainteresowanie opinii publicznej bynajmniej nie z powodu materii, którą miał regulować. W trakcie prac parlamentarnych w Sejmie i Senacie największe kontrowersje powstały na tle anglojęzycznej nazwy ustawy. Senat uchwalił nawet poprawki, w których nazwę timeshare w tytule ustawy zastąpił polskim terminem – długoterminowe umowy turystyczne. Argumentowano przy tym, że nie tylko będzie ona bardziej zrozumiała dla polskiego konsumenta, ale też będzie się lepiej odnosiła do treści ustawy, w której zawarto postanowienia dotyczące nie tylko umów timeshare, ale także innych rodzajów umów wykorzystywanych w turystyce. Ostatecznie stanowisko Senatu nie znalazło poparcia wśród posłów i ustawa nosi nazwę – ustawa o timeshare.
Rodzaje umów uregulowane w ustawie
Rozważania dotyczące nowej ustawy należy zacząć od wyjaśnienia czym jest timeshare. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy terminem tym określa się prawo do korzystania z rzeczy, przede wszystkim nieruchomości położonych w atrakcyjnych miejscowościach turystycznych, w określonych, regularnie powtarzających się odstępach czasu w każdym roku. Przy czym z timesharing’iem nie mamy do czynienia w przypadku wielokrotnych rezerwacji miejsc zakwaterowania, jak pokoje hotelowe.
Z kolei zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 ustawy, przez umowę timeshare rozumie się umowę, na podstawie której konsument odpłatnie nabywa prawo do korzystania, w okresach wskazanych w umowie, z co najmniej jednego miejsca zakwaterowania, zawartą na okres dłuższy niż rok. Miejsce zakwaterowania na potrzeby ustawy zdefiniowano jako miejsce noclegowe, w szczególności budynek, mieszkanie, pokój lub inne pomieszczenie mieszkalne, w tym znajdujące się na statkach pasażerskich, innych jednostkach pływających, w przyczepach samochodowych, domkach turystycznych lub innych obiektach stałych.
Przedmiotem ustawy nie są jednak tylko umowy timeshare. Poprzez implementacje dyrektywy do polskiego systemu wprowadzone będą następujące umowy konsumenckie: (1) umowy o długoterminowy produkt wakacyjny, (2) umowy pośrednictwa w odsprzedaży timeshare lub długoterminowego produktu wakacyjnego i (3) umowy o uczestnictwo w systemie wymiany.
Umowa o długoterminowy produkt wakacyjny, zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy, to umowa zawarta na okres dłuższy niż rok, na podstawie której konsument odpłatnie nabywa prawo do otrzymywania rabatów, zniżek lub innych korzyści związanych z zakwaterowaniem. Taka umowa może przewidywać prawo konsumenta do nabycia usług związanych z podróżą, szczególnie prawo do skorzystania z zakwaterowania, prawo do nabycia usług transportowych lub do nabycia innych usług. Udzielanie zniżek i rabatów musi być głównym świadczeniem przedsiębiorcy, aby umowę uznano za umowę o długoterminowy produkt wakacyjny. Powoduje to, że zarówno zwykłe, nieodpłatne programy lojalnościowe i np. karty kredytowe gwarantujące zniżki przy zakupie określonych produktów wakacyjnych nie są objęte zakresem przedmiotowym ustawy.
Umowa pośrednictwa w odsprzedaży timeshare lub długoterminowego produktu wakacyjnego to umowa, w której przedsiębiorca odpłatnie zobowiązuje się do wykonywania czynności prawnych lub faktycznych zmierzających do nabycia lub zbycia przez konsumenta praw z umowy timeshare lub z umowy o długoterminowy produkt wakacyjny.
Poprzez umowę o uczestnictwo w systemie wymiany rozumie się umowę, na podstawie której przedsiębiorca odpłatnie przyznaje konsumentowi dostęp do systemu wymiany, w ramach którego konsument uzyskuje prawo do korzystania z miejsca zakwaterowania lub prawo do nabycia innych usług świadczonych przez przedsiębiorcę, w zamian za umożliwienie innym konsumentom korzystania z miejsca zakwaterowania będącego przedmiotem jego umowy timeshare.
Tryb zawierania długoterminowych umów turystycznych
Jednym z najważniejszych elementów ochrony konsumentów jest obowiązek informacyjny nałożony na przedsiębiorcę. Zakres informacji, które należy dostarczyć konsumentowi określony jest w standardowych formularzach informacyjnych, które stanowią załączniki do uchwalonej ustawy1. Konsument powinien otrzymać te informacje w takim czasie, aby mógł się zapoznać z ich treścią przed zawarciem umowy. Informacje powinny zostać przekazane konsumentowi w sposób jasny i zrozumiały, nieodpłatnie w formie pisemnej lub na innym trwałym nośniku informacji (materiał lub urządzenie służące do przechowywania lub odczytywania informacji przez czas odpowiedni do celów, jakim te informacje służą oraz pozwalające na odtworzenie tych informacji w postaci niezmienionej). Ponadto informacje te powinny zostać sporządzone, zgodnie z wyborem konsumenta, w języku urzędowym państwa członkowskiego Unii Europejskiej, w którym konsument ma miejsce zamieszkania lub którego jest obywatelem.
Dodatkowo, przed zawarciem umowy przedsiębiorca zobowiązany jest poinformować konsumenta w sposób jasny i zrozumiały o prawie do odstąpienia od umowy, bez podawania przyczyn, w terminie 14 dni od dnia zawarcia umowy oraz o zakazie pobierania od konsumenta jakichkolwiek świadczeń przed upływem powyższego terminu. W ustawie wskazano również przykładowy katalog świadczeń, których dotyczy powyższy zakaz i są to: zaliczki, gwarancje bankowe lub ubezpieczeniowe, blokady rachunku bankowego, pisemne oświadczenia o uznaniu długu.
Kolejnym elementem ochrony konsumenta jest zakaz reklamowania długoterminowych umów turystycznych jako inwestycji.
Wszystko to poparte jest rozwiązaniem, że informacje przekazane konsumentowi stanowią integralną część umowy. Informacje takie mogą być zmieniane tylko i wyłącznie za zgodą konsumenta bądź wskutek działania siły wyżej. A i tak, gdy taka zmiana nastąpi, musi być wyraźnie zaznaczona w treści podpisywanej umowy.
Pozostałe środki ochrony konsumenta
W ustawie uregulowano również zasady odpowiedzialności przedsiębiorcy za wadliwość przedmiotu świadczenia. Ciąży na nim obowiązek utrzymywania miejsc zakwaterowania oraz innych obiektów udostępnianych konsumentowi na podstawie długoterminowej umowy wakacyjnej w stanie przydatnym do umówionego użytku przez cały czas trwania umowy. Obowiązek ten jest równoznaczny z dokonywaniem napraw i ponoszenia innych nakładów koniecznych.
Ustawodawca wyjaśnił również, jak oceniać, czy miejsce zakwaterowania jest przydatne do umówionego użytku – ma to miejsce, w przypadku gdy jest ono zgodne z opisem zawartym w umowie. Przy czym brak dostępu dla konsumenta do wszystkich umówionych obiektów lub usług jest równoznaczne z brakiem przydatności.
Wady uniemożliwiające konsumentowi korzystanie z obiektów lub usług rodzą po stronie konsumenta uprawnienie do żądania dokonania napraw wraz z wyznaczeniem terminu na ich dokonanie. Niedotrzymanie przez przedsiębiorcę wyznaczonego terminu powoduje, że konsument może dokonać wspomnianych napraw na koszt przedsiębiorcy.
Ponadto, jeśli istnieją wady ograniczające możliwość korzystania z umówionych obiektów lub usług, za okres istnienia wad konsumentowi przysługuje prawo żądania obniżenia wynagrodzenia.
Ostatnim środkiem ochrony konsumentów jest wprowadzenie do Kodeksu Wykroczeń kary ograniczenia wolności lub grzywny za nieprzestrzeganie przez przedsiębiorców obowiązków wynikających z przepisów ustawy.
Ustawa wejdzie w życie po upływie sześciu miesięcy do dnia ogłoszenia – to jest od daty 27 października 2011 r.
1. Dostępne są na stronie internetowej Sejmu pod adresem: http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20112301370
Piotr Mikosik
Aplikant adwokacki I roku, pracownik działu Finansowania i Inwestycji w Kancelarii Tomczak i Partnerzy, absolwent wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
|
nr 1(117)2012  |
|
