Rachunek zysków i strat
Analiza finansowa przedsiębiorstwa, część 1
Za pośrednictwem rachunku zysków i strat dowiadujemy się o rzeczywistych przychodach firmy, kosztach operacyjnych i finansowych jej bieżącego funkcjonowania, stratach i zyskach nadzwyczajnych, obciążeniach podatkowych oraz ostatecznym wyniku finansowym – zysku netto.
W odróżnieniu od bilansu, który zawiera wyłącznie wielkości zasobowe (stany pozycji bilansu na koniec np. kolejnego roku), rachunek zysków i strat prezentuje wielkości strumieniowe osiągnięte przez firmę w ciągu całego okresu obrachunkowego. Stąd właśnie rachunek i zysków i strat posiada tak duże znaczenie dla, z jednej strony zarządzających przedsiębiorstwem a z drugiej właścicieli firmy. Za pomocą tego sprawozdania możemy:
- zestawić i zanalizować źródła przychodów i kosztów funkcjonowania
- określić rzeczywistą pozycję dochodową przedsiębiorstwa
- ocenić przepływ środków pieniężnych w firmie
- wykazać zdolność do wywiązywania się z zobowiązań
- poznać ewentualne zagrożenia dotyczące działalności
- prognozować przyszłe wyniki finansowe
Przychody
Rachunek zysków i strat, wykorzystując wielkości strumieniowe, grupuje wszystkie przychody i koszty powstające w trakcie prowadzonej działalności gospodarczej. Najważniejszymi przychodami są oczywiście przychody ze sprzedaży, na które składa się sprzedaż własnych produktów, towarów, materiałów czy usług. Przychody ze sprzedaży stanowią podstawowy element finansowania kosztów bieżącej działalności. Duże znaczenie dla firmy, zwłaszcza przy rozbudowanej strukturze holdingowej, posiadają również przychody finansowe. Wynikają one wprost z akcji lub udziałów w innych podmiotach gospodarczych oraz bezpośrednim udziale w zyskach tych przedsiębiorstw. Przychodami o stosunkowo małym wpływie na ostateczny wynik finansowy są zyski nadzwyczajne. Jednak w pewnych sytuacjach np. zwrotu przez urząd skarbowy wraz z odsetkami nienależnie pobranego podatku dochodowego, tego rodzaju przychody mogą diametralnie zmienić ostateczny wynik finansowy i wpłynąć na kondycję finansową firm.
Koszty funkcjonowania
Na przeciwległym biegunie znajdują się koszty funkcjonowania firmy. Najważniejszym, posiadającym najwyższy udział w ich globalnej wartości, jest koszt wytworzenia sprzedanych produktów. Składa się na niego wartość wszelkich surowców, materiałów, amortyzacji środków trwałych, energii oraz kosztów osobowych wydatkowanych w normalnym procesie produkcyjnym. Podobnie jak w przypadku przychodów, niezwykle ważnym kosztem firmy jest finansowanie jej działalności. Wliczone są tu wszelkie kwoty związane obsługą kredytów czy pożyczek, udostępnionych firmie przez inne podmioty gospodarcze. Ta część kosztów wpływa nie tylko na ostateczny wynik finansowy ale decyduje również o płynności finansowej oraz źródłach finansowania działalności.
Rachunek zysków i strat
Wzór rachunku zysków i strat sporządzany w polskiej gospodarce zawiera tablica 1. W konstrukcji samego sprawozdania finansowego możemy wyróżnić kilka poziomów tworzenia ostatecznego wyniku finansowego. Jednak najważniejszymi z punktu widzenia zarządzania przedsiębiorstwem są poziomy: eksploatacyjny, finansowy i nadzwyczajny. Suma wyniku z działalności eksploatacyjnej i finansowej stanowi podstawowy wynik bieżącej działalności przedsiębiorstwa, zwany zyskiem na działalności gospodarczej. Dalsza korekta dotyczy zysków i strat nadzwyczajnych po uwzględnienia których uzyskujemy zysk brutto, stanowiący podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym.
Wstępna analiza rachunku zysków i strat obejmuje:
- ustalenie i ocenę zmian podstawowych pozycji rachunku (przychodów ze sprzedaży, kosztów, wyniku finansowego) w kolejnych latach
- badanie relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi wielkościami ekonomicznym przedsiębiorstwa
Istotnym problemem, przy ocenie wielkości ekonomicznych jest potrzeba uwzględnienia w obliczeniach inflacji, zwłaszcza przy porównywaniu okresów obrachunkowych o diametralnie zróżnicowanym jej poziomie.
Praktyka gospodarcza
Przeprowadźmy zatem wstępną analizę rachunku zysków i strat na podstawie prezentowanego w tabeli 1. sprawozdania Agory SA.
W 2000 r. udało się firmie wyraźnie poprawić ostateczny wynik finansowy netto. Mimo, że wzrost kosztów wytworzenia sprzedanych produktów w ostatnim roku wyniósł 20 proc. i był wyższy od wzrostu przychodów ze sprzedaży (17 proc.) to umiejętne zarządzanie pozostałymi kosztami umożliwiło osiągnięcie tak dobrego rezultatu. Na poziomie działalności operacyjnej, zwłaszcza po uwzględnieniu inflacji, wynik finansowy uległ lekkiemu obniżeniu. Zysk operacyjny wzrósł bowiem nominalnie jedynie o 3,2 proc. co po uwzględnieniu inflacji oznacza jego realne obniżenie. W przypadku zysku na działalności gospodarczej mamy już do czynienia z ponad 9-proc. jego wzrostem. Przyczyn takiego stanu rzeczy należy upatrywać przede wszystkim w bardzo wyraźnym wzroście przychodów z akcji i udziałów w innych podmiotach. Przychody te wzrosły z 288 tys. zł w 1999 r. do 10,1 mln zł w roku następnym. Spadły jednocześnie, niemal o połowę, koszty finansowe. Wszystko to wpłynęło na realny wzrost zysku operacyjnego Agory. Skorygowanie zysku na działalności gospodarczej o zyski i straty nadzwyczajne nie wpłynęło w sposób zasadniczy na wynik finansowy brutto, który wzrósł w 2000 r. również o 9,1 proc. Znaczące zmiany obserwowaliśmy natomiast na poziomie wyniku finansowego netto, który w 2000 r. wzrósł o ponad 18 proc. Podstawową przyczyną takiego stanu było obniżenie obciążeń podatkiem dochodowym z 33 proc. w 1999 r. do 28 proc. w kolejnym roku. Prawdopodobną przyczyną tego były inwestycje poczynione przez spółkę oraz zmiana rozliczeń amortyzacji środków trwałych.
Stosowany w Polsce wzór rachunku zysków i strat jest dostosowany do potrzeb sprawozdawczości wszystkich podmiotów gospodarczych. Jednak, w zależności od formy organizacyjno-prawnej będzie się różnił niektórymi elementami np. podziału wyniku finansowego.
Tab. 1. Przykładowy rachunek zysków i strat spółki Agora SA (dane finansowe w tys. zł) RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT 1999 2000 I. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów 694 154,0 816 079,0 1. Przychody netto ze sprzedaży produktów 690 178,0 810 748,0 2. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów 3 976,0 5 331,0 II. Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów 357 191,0 429 612,0 1. Koszty wytworzenia sprzedanych produktów 353 674,0 425 546,0 2. Wartość sprzedanych towarów i materiałów 3 517,0 4 066,0 III. Zysk (strata) brutto na sprzedaży 336 963,0 386 467,0 IV. Koszty sprzedaży 54 568,0 79 423,0 V. Koszty ogólnego zarządu 97 058,0 104 289,0 VI. Zysk (strata) na sprzedaży 185 337,0 202 755,0 VII. Pozostałe przychody operacyjne 2 799,0 6 246,0 VIII. Pozostałe koszty operacyjne 16 300,0 31 604,0 IX. Zysk (strata) na działalności operacyjnej 171 836,0 177 397,0 X. Przychody z akcji i udziałów w innych podmiotach 288,0 10 105,0 XI. Przychody z pozostałego finansowego majątku trwałego XII. Pozostałe przychody finansowe 62 062,0 41 048,0 XIII. Koszty finansowe 52 496,0 30 376,0 XIV. Zysk (strata) na działalności gospodarczej 181 690,0 198 174,0 XV. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych 0,0 66,0 1. Zyski nadzwyczajne 14,0 67,0 2. Straty nadzwyczajne -14,0 -1,0 XVa. Odpis wartości firmy z konsolidacji x x XVb. Odpis rezerwy kapitałowej z konsolidacji x x XVI. Zysk (strata) brutto 181 690,0 198 240,0 XVII. Podatek dochodowy 60 940,0 54 744,0 XVIII. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty) XVIIIa. Zysk z udziałów w jednostkach stowarzyszonych x x XVIIIb. Zysk udziałowców mniejszościowych x x XIX. Zysk (strata) netto 120 750,0 143 496,0Źródło: NOTORIA SERWIS
|
Zobacz więcej na temat: analiza finansowa |
|
