Efektywność działalności
Analiza finansowa przedsiębiorstwa, część 15
Dobry produkt, niska cena, wzrastająca sprzedaż i optymalizacja kosztów – to tylko niektóre czynniki wpływające na efektywność naszej działalności. Efektywność, czyli zdolność do generowania przychodów ze sprzedaży oraz umiejętność wypracowywania zysków.
Rozpatrując efektywność prowadzonej działalności gospodarczej, powinniśmy wziąć pod uwagę dwa elementy o fundamentalnym znaczeniu dla funkcjonowania firmy: wyposażenie w tzw. czynniki produkcji (maszyny, urządzenia, nieruchomości) oraz tzw. czynnik ludzki (wiedza, doświadczenie, umiejętności zaangażowanie pracowników).
Porównując efekty wykorzystania tych dwóch elementów składowych z wartością kapitałów zaangażowanych w naszą działalność, możemy stosunkowo łatwo określić, na ile efektywna i rentowna jest prowadzona przez nas działalność gospodarcza.
Efektywność sprzedaży
Jednym z głównych parametrów, które charakteryzują wykorzystanie czynników produkcji oraz zasobów ludzkich w przedsiębiorstwie, jest efektywność sprzedaży. Bada ona, ile złotówek sprzedaży wypracowuje pojedynczy pracownik firmy. Wskaźnik ten oblicza się następująco:
Efektywność sprzedaży = przychody netto ze sprzedaży / zatrudnienie
Pojedyncza wartość tego wskaźnika niewiele mówi nawet właścicielowi firmy. Aby w pełni zinterpretować informacje zawarte w tym wskaźniku, należy uzyskaną wartość liczbową porównać z wartościami tego wskaźnika obliczonymi dla całej gospodarki, branży lub bezpośrednich konkurentów. Tylko wówczas możemy mówić o porównywalności danych i wyciąganiu odpowiednich wniosków z analizy.
Oczywiście im wyższa wartość tego wskaźnika, tym lepiej dla właściciela firmy.
Wartość tego wskaźnika możemy również odnosić do naszej firmy, badając kształtowanie się jego wartości na przestrzeni ostatnich kilku lat. Jeśli z roku na rok uzyskujemy coraz lepsze wartości wskaźnika efektywności sprzedaży, oznacza to, że nasza firma jest coraz bardziej efektywna i konkurencyjna na rynku.
Wartość dodana
Najczęściej stosowanym miernikiem produktywności pracy jest wartość dodana brutto (WDB) i jej modyfikacja – wartość dodana brutto na zatrudnionego.
Wartość dodana to – według ogólnej definicji – różnica między przychodami a kosztami poniesionymi na wytworzenie sprzedanych produktów lub dokładniej: różnica między wartością przychodów ze sprzedaży a zużyciem pośrednim. Zużycie pośrednie obejmuje wartość wyrobów i usług zużytych jako nakłady w procesie produkcji: zużyte surowce, materiały, paliwa, energię, usługi obce, koszty podróży służbowych oraz inne koszty.
Wartość dodana brutto (WDB) = przychody netto ze sprzedaży – (zużyte
surowce + materiały+ paliwa + energia + usługi obce + koszty podróży służbowych + inne koszty)
Analogicznie przy uwzględnieniu zatrudnionych w firmie wzór ten uzyskuje następującą postać:
Wartość dodana na zatrudnionego (WDZ) = WDB / zatrudnienie
Możliwe jest również przekształcenie wzoru w celu wykazania przyczyn wpływających na kształtowanie się tego wskaźnika. I w tym przypadku elementem decydującym o wartości parametru jest sprzedaż. Uwzględniając zatem sprzedaż, otrzymujemy ostateczny wzór na wyliczenie produktywności pracy. Wygląda on następująco:
WDZ = WDB / przychody ze sprzedaży x przychody ze sprzedaży / liczba pracowników
Pierwszy czynnik (WDB / przychody) jest miernikiem atrakcyjności rynkowej produktu firmy. Według przeprowadzanych badań kształtowanie się tego wskaźnika dla danej firmy w kolejnych latach jest niezwykle precyzyjnym parametrem określającym jej pozycję na rynku i jej usytuowanie wobec konkurentów.
Drugi czynnik (przychody / liczba pracowników) to szeroko stosowany wskaźnik efektywności: wartość sprzedaży przypadająca na jednego zatrudnionego. Śledzenie tego parametru w kolejnych latach umożliwia zoptymalizowanie zatrudnienia oraz dostosowanie go do potrzeb produkcyjnych firmy.
Efektywność kapitałów
Kiedy porównamy efekty naszej działalności (w analizie finansowej jest to najczęściej zysk netto) do ogólnej wartości majątku, otrzymamy wskaźnik efektywności jego wykorzystania. W celu oznaczenia tej zależności stosuje się jeden z najważniejszych wskaźników badania efektywności: rentowność majątku lub inaczej rentowność aktywów. Na oznaczenie tego wskaźnika stosuje się skrót ROA (ang. Return On Assets). Wskaźnik ten wyznacza się następująco:
ROA = zysk netto / średni stan aktywów
Nie trzeba jednak poprzestawać na określeniu efektywności wykorzystania majątku. Chcąc uzyskać odpowiedź na pytanie, od czego zależy produktywność majątku, możemy ten wzór nieco zmodyfikować i zaprezentować go w formie nieco bardziej praktycznej i użytecznej.
Ponieważ do osiągnięcia ostatecznego zysku niezbędnym elementem jest sprzedaż, przy przekształcaniu naszego wzoru uwzględnimy zatem właśnie przychody ze sprzedaży. Przy wprowadzeniu tych modyfikacji wzór na rentowność aktywów otrzymuje następującą postać:
ROA = zysk netto / przychody netto ze sprzedaży x przychody netto ze sprzedaży / średni stan aktywów
Pierwszy element wzoru (zysk netto / przychody ze sprzedaży) – to wskaźnik rentowności (zyskowności) sprzedaży. Informuje nas, ile złotówek zysku netto przynosi każde 100 zł wartości sprzedaży naszego produktu lub usługi.
Drugi element wzoru to efektywność (produktywność) kapitałów firmy. Mówi on o tym, ile razy w rozpatrywanym okresie „obróciliśmy” majątkiem, sprzedając produkty lub usługi, dające określony zysk.
Co podnosi efektywność?
Można jednak pójść jeszcze dalej. Przekształcając nasz wzór po raz kolejny, możemy zbadać wpływ poszczególnych elementów majątku firmy na jej efektywność. Aby otrzymać odpowiedź na pytanie, które elementy majątku przysparzają nam największych zysków, uszczegóławiamy elementy składowe prezentowanych powyżej wzorów i zamiast aktywów podstawimy do wzoru np. wartość środków trwałych, nieruchomości bądź samych maszyn czy urządzeń.
Zgodnie z prezentowaną analizą efektywności, najważniejszymi czynnikami zwiększającymi efektywność firmy są:
- stworzenie dobrego produktu i zaoferowanie go na rynku po atrakcyjnej cenie,
- wykorzystanie w procesie produkcji nowoczesnych maszyn i procesów wytwórczych,
- systematyczne oraz realne zwiększanie wartości sprzedaży,
- stała dbałość o optymalizację kosztów funkcjonowania firmy,
- dbałość o poprawę efektywności wykorzystania majątku firmy.
Warto szczegółowo obserwować powyższe parametry naszego przedsiębiorstwa, gdyż to właśnie one w dużej mierze decydują o efektywności prowadzonej działalności gospodarczej.
