2013 rokiem przedsiębioczych
Zdaniek KIG: co zyskaliśmy do tej pory i na ile możemy jeszcze liczyć?
Obecny okres programowania 2007-2013 nieuchronnie zmierza ku końcowi. Można zatem poczynić pewne wstępne podsumowanie dotyczące wykorzystania funduszy unijnych przez Polskę. Opierając się na danych Komisji Europejskiej(1), Polska jest największym beneficjentem spośród krajów Unii Europejskiej – przekazana kwota przekroczyła 35,1 mld euro. Dla porównania wielkości kwot, kolejna jest w klasyfikacji Hiszpania, która otrzymała 17,9 mld. Jak przedstawia się nowa perspektywa finansowa na lata 2014 -2020? Niestety w dalszym ciągu nie wiemy, jaka kwota zostanie przekazana Polsce.
Podczas listopadowego szczytu unijnego kompromis budżetowy nie został osiągnięty. Kolejny szczyt unijny zaplanowany na 7-8 lutego z dość dużą dozą pewności dedykowany będzie budżetowi unijnemu. Zgodnie z listopadową propozycją przewodniczącego Rady Europejskiej Hermana Van Rompuy’a, na kolejną siedmioletnią perspektywę dla Polski przeznaczona byłaby kwota ok. 72,4 mld euro (w obecnym budżecie to niemal 68 mld uuro), czyli więcej jak dotychczas.
Przygotowane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i przyjęte przez Radę Ministrów 15 stycznia tego roku Założenia Umowy Partnerstwa to niezwykle istotny dokument odnoszący się do kwestii rozdysponowania oczekiwanych w bliskiej perspektywie środków unijnych. Jak wskazano w Założeniach, w nowym okresie programowania większy nacisk położony zostanie na wykorzystanie potencjałów terytorialnych poprzez zintegrowane interwencje ukierunkowane na poszczególne obszary. Planowana jest większa decentralizacja wdrażania funduszy europejskich – na poziom regionalny skierowana zostanie znaczna część środków pochodzących z funduszy europejskich. Instrumentem zapewniającym komplementarność interwencji realizowanych przez rząd i samorząd będzie kontrakt terytorialny.
Zgodnie z Założeniami Umowy Partnerstwa, w ramach nowej perspektywy na lata 2014-2020 środki unijne będą przeznaczane na zwiększanie konkurencyjności gospodarki, podnoszenie sprawności i efektywności państwa oraz poprawę spójności społecznej i terytorialnej. Wydatki na innowacyjność gospodarki oraz na cele związane z gospodarką niskoemisyjną wzrosną, natomiast zmniejszone zostaną nakłady na drogi lokalne. To dobre prognozy dla przedsiębiorców.
Koncepcja zwiększenia decentralizacji wdrażania funduszy europejskich, co w praktyce oznacza skierowanie na poziom regionalny znaczną część środków unijnych, jest w pełni uzasadniona. Zaproponowano, aby 39 proc. środków było zarządzanych w regionach (obecnie 25 proc.).
Unia dla samorządów
W oparciu o stan faktyczny, niezmiennie największym beneficjentem dotacji unijnych są jednostki samorządu terytorialnego. O ich stałej aktywności świadczy fakt, iż programy regionalne są efektywniej wykorzystywane w porównaniu z programami krajowymi. Samorządy dostrzegły szanse i możliwości związane z wykorzystaniem funduszy unijnych, dlatego w profesjonalny sposób aplikują o nie, zwiększając tym samym aktywność inwestycyjną. Wykorzystują dotacje w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych (udział jednostek samorządu terytorialnego stanowi powyżej 60 proc. wartości realizowanych projektów), jak również w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko. W ramach działalności inwestycyjnej należy wymienić m.in. budowę i modernizację sieci kanalizacji sanitarnej i wodociągowej, budowę i modernizację dróg, transport, gospodarkę odpadami, czy budowę sieci Internetu szerokopasmowego. Inwestycje prowadzone przez samorządy mają duże znaczenie dla lokalnych społeczności, przekładając się na poprawę jakości życia i rozwój przedsiębiorczości. Aktywna gmina, atrakcyjna inwestycyjnie i dodatkowo dysponująca przygotowywanymi terenami dedykowanymi celom inwestycyjnym przyciąga prywatnych inwestorów, a w efekcie tworzone są nowe miejsca pracy. Z kolei działalność przedsiębiorstw wpływa na rozwój koniunktury w regionie. Można pokusić się nawet o stwierdzenie, iż jest to swojego rodzaju gospodarcze perpetuum mobile.
Podsumowując, działania podejmowane na szczeblu regionalnym są niezwykle istotne dla rozwoju nie tylko regionu (dążenie do wyrównania dysproporcji społeczno-gospodarczych), ale w efekcie dla rozwoju całego kraju.
Finanse
Zgodnie z Założeniami Umowy Partnerstwa, o których mowa wyżej, zakłada się szersze stosowanie instrumentów finansowych, m.in. pożyczki i poręczenia. Wzrośnie zatem rola instrumentów zwrotnych w sektorze MSP. Należy wspomnieć w tym miejscu o inicjatywie JEREMIE (ang. Joint European Resources for Micro-to-Medium Enterprises). JEREMIE jest pozadotacyjną inicjatywą funkcjonującą w Polsce ramach Regionalnych Programów Operacyjnych.
Co Polska zyskała do tej pory?
Niewątpliwie możliwość rozwoju gospodarczego i wyrównanie szans w regionach. Pozostajemy w ścisłej czołówce krajów wydatkujących fundusze z Unii. W ramach programów regionalnych oraz w Programach Operacyjnych Innowacyjna Gospodarka oraz Infrastruktura i Środowisko środki są intensywnie wykorzystywane.
Można założyć, iż rok 2013 będzie rokiem proprzedsiebiorczym z uwagi na to, iż środki unijne będą w głównej mierze kierowane jako wsparcie przedsiębiorczości i rynku pracy. Opierając się na opublikowanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego danych(2), od początku uruchomienia programów do 31 grudnia 2012 roku podpisano 80 004 umowy na kwotę 234 mld zł dofinansowania unijnego, co stanowi 84 proc. puli na lata 2007-2013. Z kolei kwota 234 mld zł rozdysponowanych z aktualnego budżetu unijnego przekłada się m.in. na:
- 270 tys. miejsc pracy, w tym ponad 150 tys. utworzonych w przedsiębiorstwach założonych przez osoby bezrobotne,
- 23 tys. wspartych przedsiębiorstw ,
- ponad 2 tys. nowych lub zmodernizowanych laboratoriów i ośrodków badawczych,
- 1,9 tys. nowoczesnych tramwajów i autobusów,
- 3,6 tys. przedszkoli, z których korzysta 124 tys. dzieci, głównie na obszarach wiejskich,
- 62 tys. studentów, którzy rozpoczęli studia na kierunkach zamawianych, takich jak automatyka i robotyka, biotechnologia, budownictwo, wzornictwo czy informatyka,
- 368 oczyszczalni ścieków,
- niemal 2,8 tys. projektów realizowanych przez uczelnie wyższe,
- ponad 10,3 tys. km nowych dróg,
- ponad 112 tys. gospodarstw domowych z dostępem do Internetu,
ponad 5 tys. nowych e-usług.(3)
1. Stan na dzień 7 stycznia 2013 r.
2. Wykorzystanie Funduszy Europejskich w 2012 roku. Plany na 2013 Informacja prasowa, 10 stycznia 2013 r., Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
3. Wykorzystanie Funduszy Europejskich w 2012 roku. Plany na 2013 Informacja prasowa, 10 stycznia 2013 r., Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
Katarzyna Dwórznik
Ekspert prawno-gospodarczy Krajowej Izby Gospodarczej
Przygotowane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego i przyjęte przez Radę Ministrów 15 stycznia tego roku Założenia Umowy Partnerstwa to niezwykle istotny dokument odnoszący się do kwestii rozdysponowania oczekiwanych w bliskiej perspektywie środków unijnych. Jak wskazano w Założeniach, w nowym okresie programowania większy nacisk położony zostanie na wykorzystanie potencjałów terytorialnych poprzez zintegrowane interwencje ukierunkowane na poszczególne obszary. Planowana jest większa decentralizacja wdrażania funduszy europejskich – na poziom regionalny skierowana zostanie znaczna część środków pochodzących z funduszy europejskich. Instrumentem zapewniającym komplementarność interwencji realizowanych przez rząd i samorząd będzie kontrakt terytorialny.
Zgodnie z Założeniami Umowy Partnerstwa, w ramach nowej perspektywy na lata 2014-2020 środki unijne będą przeznaczane na zwiększanie konkurencyjności gospodarki, podnoszenie sprawności i efektywności państwa oraz poprawę spójności społecznej i terytorialnej. Wydatki na innowacyjność gospodarki oraz na cele związane z gospodarką niskoemisyjną wzrosną, natomiast zmniejszone zostaną nakłady na drogi lokalne. To dobre prognozy dla przedsiębiorców.
Koncepcja zwiększenia decentralizacji wdrażania funduszy europejskich, co w praktyce oznacza skierowanie na poziom regionalny znaczną część środków unijnych, jest w pełni uzasadniona. Zaproponowano, aby 39 proc. środków było zarządzanych w regionach (obecnie 25 proc.).
Unia dla samorządów
W oparciu o stan faktyczny, niezmiennie największym beneficjentem dotacji unijnych są jednostki samorządu terytorialnego. O ich stałej aktywności świadczy fakt, iż programy regionalne są efektywniej wykorzystywane w porównaniu z programami krajowymi. Samorządy dostrzegły szanse i możliwości związane z wykorzystaniem funduszy unijnych, dlatego w profesjonalny sposób aplikują o nie, zwiększając tym samym aktywność inwestycyjną. Wykorzystują dotacje w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych (udział jednostek samorządu terytorialnego stanowi powyżej 60 proc. wartości realizowanych projektów), jak również w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko. W ramach działalności inwestycyjnej należy wymienić m.in. budowę i modernizację sieci kanalizacji sanitarnej i wodociągowej, budowę i modernizację dróg, transport, gospodarkę odpadami, czy budowę sieci Internetu szerokopasmowego. Inwestycje prowadzone przez samorządy mają duże znaczenie dla lokalnych społeczności, przekładając się na poprawę jakości życia i rozwój przedsiębiorczości. Aktywna gmina, atrakcyjna inwestycyjnie i dodatkowo dysponująca przygotowywanymi terenami dedykowanymi celom inwestycyjnym przyciąga prywatnych inwestorów, a w efekcie tworzone są nowe miejsca pracy. Z kolei działalność przedsiębiorstw wpływa na rozwój koniunktury w regionie. Można pokusić się nawet o stwierdzenie, iż jest to swojego rodzaju gospodarcze perpetuum mobile.
Podsumowując, działania podejmowane na szczeblu regionalnym są niezwykle istotne dla rozwoju nie tylko regionu (dążenie do wyrównania dysproporcji społeczno-gospodarczych), ale w efekcie dla rozwoju całego kraju.
Finanse
Zgodnie z Założeniami Umowy Partnerstwa, o których mowa wyżej, zakłada się szersze stosowanie instrumentów finansowych, m.in. pożyczki i poręczenia. Wzrośnie zatem rola instrumentów zwrotnych w sektorze MSP. Należy wspomnieć w tym miejscu o inicjatywie JEREMIE (ang. Joint European Resources for Micro-to-Medium Enterprises). JEREMIE jest pozadotacyjną inicjatywą funkcjonującą w Polsce ramach Regionalnych Programów Operacyjnych.
Co Polska zyskała do tej pory?
Niewątpliwie możliwość rozwoju gospodarczego i wyrównanie szans w regionach. Pozostajemy w ścisłej czołówce krajów wydatkujących fundusze z Unii. W ramach programów regionalnych oraz w Programach Operacyjnych Innowacyjna Gospodarka oraz Infrastruktura i Środowisko środki są intensywnie wykorzystywane.
Można założyć, iż rok 2013 będzie rokiem proprzedsiebiorczym z uwagi na to, iż środki unijne będą w głównej mierze kierowane jako wsparcie przedsiębiorczości i rynku pracy. Opierając się na opublikowanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego danych(2), od początku uruchomienia programów do 31 grudnia 2012 roku podpisano 80 004 umowy na kwotę 234 mld zł dofinansowania unijnego, co stanowi 84 proc. puli na lata 2007-2013. Z kolei kwota 234 mld zł rozdysponowanych z aktualnego budżetu unijnego przekłada się m.in. na:
- 270 tys. miejsc pracy, w tym ponad 150 tys. utworzonych w przedsiębiorstwach założonych przez osoby bezrobotne,
- 23 tys. wspartych przedsiębiorstw ,
- ponad 2 tys. nowych lub zmodernizowanych laboratoriów i ośrodków badawczych,
- 1,9 tys. nowoczesnych tramwajów i autobusów,
- 3,6 tys. przedszkoli, z których korzysta 124 tys. dzieci, głównie na obszarach wiejskich,
- 62 tys. studentów, którzy rozpoczęli studia na kierunkach zamawianych, takich jak automatyka i robotyka, biotechnologia, budownictwo, wzornictwo czy informatyka,
- 368 oczyszczalni ścieków,
- niemal 2,8 tys. projektów realizowanych przez uczelnie wyższe,
- ponad 10,3 tys. km nowych dróg,
- ponad 112 tys. gospodarstw domowych z dostępem do Internetu,
ponad 5 tys. nowych e-usług.(3)
1. Stan na dzień 7 stycznia 2013 r.
2. Wykorzystanie Funduszy Europejskich w 2012 roku. Plany na 2013 Informacja prasowa, 10 stycznia 2013 r., Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
3. Wykorzystanie Funduszy Europejskich w 2012 roku. Plany na 2013 Informacja prasowa, 10 stycznia 2013 r., Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
Katarzyna Dwórznik
Ekspert prawno-gospodarczy Krajowej Izby Gospodarczej
|
nr 2(130)2013  |
|
