Kto musi używać numeru NIP?
Artykuł sponsorowany
Historia Numeru Identyfikacji Podatkowej rozpoczyna się w 1995 roku. Dlatego, gdyby postawione w tytule wpisu pytanie zadać kilka dobrych lat temu, to odpowiedź na nie byłaby zupełnie inna niż dzisiaj. Co się zmieniło? No i czy jest to zmiana na korzyść obywateli?
Jak skonstruowany jest NIP?
System, który został powołany do życia za sprawą ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników z 13 października 1995 roku oficjalnie uruchomiono w 1996 roku. Mimo tego, że Numer Identyfikacji Podatkowej towarzyszy nam od 25 lat, główne założenia nie uległy daleko idącym zmianom.
Wciąż jest to dziesięciocyfrowa liczba, gdzie pierwsze trzy cyfry pełnią funkcję identyfikacyjną. W początkach działania NIP-u wykorzystywano tylko część dostępnej puli liczbowej, jednak z czasem, wraz z rozbudową sieci urzędów skarbowych na terenie Polski, rezerwowano na ich potrzeby kolejne liczby. Zawsze dotyczyły one tylko wspomnianych wcześniej, trzech pierwszych cyfr.
Niewielką zmianą, która pojawiła się w pierwszych latach XXI wieku była zmiana zasad zapisywania NIP-u. Wcześniej był to format AAA-BB-CC-DDD. Myślniki były obowiązkowe, a sam numer musiał mieć je nawet na firmowych pieczątkach. Dopiero po pewnym czasie myślniki stały się obligatoryjne.
To obostrzenie tak mocno utarło się w świadomości wielu osób, że nawet dzisiaj często można spotkać numer NIP zapisywany według już nieobowiązujących zasad. Obecnie jest to jednak tylko i wyłącznie kwestia estetyki i troski o czytelność.
Gdzie można sprawdzić Numer Identyfikacji Podatkowej?
Baza, gdzie gromadzone są dane NIP, ma charakter jawny i jest dostępna dla każdego zainteresowanego. Nieodpłatny, pozbawiony limitów wyszukiwań dostęp do niej można uzyskać na przykład z poziomu wyszukiwarki NIP w największej bazie firm w Polsce - ALEO.com.
Informacje, do jakich zyskujemy w ten sposób dostęp to istna kopalnia wiedzy. Znajdziemy tam zarówno dane teleadresowe przedsiębiorców, jak i - dla niektórych rodzajów działalności - informacje rejestrowe, sprawozdania finansowe oraz informacje o wygenerowanych zyskach.
Jest to bardzo prosty sposób na zweryfikowanie, czy podmiot, który chcemy sprawdzić, korzystał z dotacji. Dzięki obecności Polski w Unii Europejskiej, NIP mogą też łatwo sprawdzić nasi klienci zza granicy. Wystarczy, że skorzystają z Vat Information Exchange System, czyli VIES-u.
Zasady przy nadawaniu numeru NIP
Gdyby trzymać się wykładni prawa, to Numer Identyfikacji Podatkowej jest nadawany przez naczelnika urzędu skarbowego, pod który podlega przedsiębiorca lub stowarzyszenie rejestrowe. Wraz z postępującą informatyzacją, proces jego uzyskania został bardzo uproszczony.
W samym tylko listopadzie w Polsce otwarto ponad 23 tysiące działalności gospodarczych. Spora część z nich - także za sprawą pandemii - zakładana była zdalnie, przez system CEIDG. Decydując się na rejestrację działalności w ten sposób, numer NIP wymaga jedynie zaznaczenia odpowiedniego pola w formularzu zgłoszeniowym. Równie proste zasady obowiązują przy rejestracji działalności przez konto bankowe.
Po założeniu firmy online otrzymamy na wskazany wcześniej adres e-mailowy informację o tym, że procedura przyznawania Numeru Identyfikacji Podatkowej jest w toku. System działa sprawnie i w zdecydowanej większości przypadków NIP uzyskuje się w przeciągu dwóch dni.
Kto może używać numeru NIP?
W pierwszych latach działania systemu każdy podatnik otrzymywał ten identyfikator i korzystał z niego na przykład podczas rozliczania z fiskusem. Z biegiem czasu, wraz z popularyzacją bazy PESEL, która dzisiaj dla większości społeczeństwa jest nadrzędnym numerem identyfikacyjnym, zasady zostały zmienione.
Obecnie NIP to przede wszystkim domena przedsiębiorców. Jeśli prowadzimy działalność, jesteśmy vatowcami, to Numer Identyfikacji Podatkowej jest dla nas obowiązkowy. Ustawodawca dopuszcza jednak kilka innych sytuacji, kiedy będziemy identyfikowani poprzez NIP.
Numer Identyfikacji Podatkowej jest obowiązkowy dla stowarzyszeń rejestrowych, a więc takich, które mają formalną strukturę, statut i składki oraz działają na podstawie ustawy o stowarzyszeniach. Jednostki samorządu terytorialnego, a więc urzędy miast i gmin oraz starostwa także identyfikują się z wykorzystaniem NIP-u.
Co jeśli nie prowadzimy działalności gospodarczej, ale wykorzystujemy tak zwane umowy uaktywniające? Zgodnie z literą prawa, także i te osoby muszą identyfikować się w ten sposób. W tym celu należy złożyć do urzędu skarbowego formularz NIP-7. W każdej z tych sytuacji nadanie Numeru Identyfikacji Podatkowej jest usługą darmową, zapewnianą przez państwo.
Czy skarbówka może odmówić nadania numeru NIP? Teoretycznie tak, jednak takie sytuacje należą do rzadkości. Należy pamiętać o tym, że nasz identyfikator podatkowy jest stały i niezmienny. Oznacza to, że nawet jeśli zaprzestaniemy korzystania z umów uaktywniających, NIP pozostanie.
Decyzja odmowna może pojawić się w sytuacji, kiedy nie będzie można zweryfikować naszej tożsamości. Takie sytuacje to raczej ewenementy i o wiele częściej kończy się na wydaniu potwierdzonego urzędowo duplikatu dokumentu.
