Jak odzyskać VAT z niezapłaconej faktury
Podatnik VAT dokonując sprzedaży towaru czy usługi musi liczyć się z sytuacjami, gdzie nabywca – pomimo wcześniejszego zobowiązania – nie uiszcza zapłaty za dostarczony mu towar czy wykonaną usługę. Dla sprzedawcy jest to sytuacja bardzo niekorzystna. Nie tylko bowiem traci pieniądze, których nie może uzyskać od nabywcy (wynagrodzenie za towar/usługę), ale także jest zobowiązany do zapłaty podatku VAT, jaki powstał z tytułu dokonanej transakcji.
Należy jednak wskazać, że sprzedawca nie traci niezapłaconego przez nabywcę podatku bezpowrotnie. Wprawdzie rzeczywiście ma obowiązek odprowadzenia go do budżetu państwa, jednak ustawodawca wprowadził regulacje pozwalające na zminimalizowanie negatywnych skutków podatkowych, jakie powstają dla sprzedawcy w ww. sytuacji. Dokonał tego poprzez wprowadzenie instytucji zwanej ulgą na złe długi. Instytucja ta opiera się na możliwości dokonania korekty podatku należnego przez sprzedawcę towaru lub usługi, w sytuacji gdy kupujący nie uiścił zapłaty za ten towar lub usługę. Jednocześnie nieuczciwy nabywca ma wówczas obowiązek dokonać korekty podatku naliczonego. Wprawdzie instytucja ta nie zwalnia sprzedawcy w ogóle z zapłaty podatku, to po spełnieniu ustawowych warunków pozwala na jego odzyskanie.
Ustawodawca umożliwił sprzedawcy (podatnikowi VAT) dokonanie korekty podatku należnego:
- z tytułu odpłatnej sprzedaży towarów bądź świadczenia usług,
1) która miała miejsce na terytorium Polski,
2) w stosunku do której nabywca nie zapłacił należności (czyli w sytuacji gdy powstała wierzytelność).
Przy czym nieściągalność wierzytelności (brak zapłaty za towar/usługę) musi być uprawdopodobniona lub odpisana jako nieściągalna. Wierzytelność, której nieściągalność została uprawdopodobniona to wierzytelność nieuregulowana w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności (określonego w umowie lub na fakturze).
Z ulgi można skorzystać, w przypadku gdy sprzedaż towaru/wyświadczenie usługi dokonano na rzecz przedsiębiorcy będącego zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym. Co więcej, wierzyciel (sprzedawca) oraz dłużnik (nabywca) na dzień dokonania korekty muszą być podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni. Zatem zastosowanie ulgi wymaga posiadania odpowiedniego statusu w dniu dokonywania korekty zarówno po stronie wierzyciela (sprzedawcy), jak i dłużnika (nabywcy). Na dzień dokonania korekty wierzyciel (sprzedawca) musi zatem mieć pewność, że jego kontrahent (nabywca towaru/usługi) jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. Pewność tą uzyska jedynie wówczas, gdy zwróci się do właściwego miejscowo dla dłużnika naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o udzielenie informacji, czy dłużnik pozostaje podatnikiem VAT czynnym. Jeśli z powziętych informacji wynika, że dłużnik utracił status czynnego podatnika VAT, dokonanie korekty nie jest możliwe.
Zastosowanie ulgi jest także wykluczone, w przypadku gdy w dacie dostawy lub wykonania usługi nabywca (przedsiębiorca zarejestrowany jako podatnik VAT czynny) jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Wówczas można bowiem niejako „z góry” założyć, że otrzymanie należności za towar/usługę jest zagrożone. Natomiast późniejsze postawienie dłużnika w stan upadłości lub likwidacji nie ma znaczenia dla możliwości skorzystania z opisywanej procedury.
Przesłanką skorzystania z ulgi jest wykazanie sprzedaży, z jakiej powstała zaległość (wierzytelność) w deklaracji VAT-7 (VAT-7K, BAT-7D), jako obrotu (kwoty netto) opodatkowanego i podatku należnego.
W celu skorzystania z ulgi, wierzytelności nie mogą zostać zbyte przez sprzedawcę towaru/usługi. Podatnicy, którzy sprzedali/darowali/wnieśli jako aport, itp. wierzytelność, nie mają prawa zastosować ww. instytucji. Pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem nie mogą także istnieć (ani w chwili dokonywania transakcji opodatkowanej, ani w chwili ewentualnej korekty) powiązania o charakterze rodzinnym (małżeństwo, pokrewieństwo, powinowactwo do drugiego stopnia), z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy.
Aby skorzystać z ulgi (czyli dokonać korekty wykazanego uprzednio w deklaracji VAT podatku należnego) wierzyciel (sprzedawca) zobowiązany jest zawiadomić o swoim zamiarze dłużnika (nabywcę). Skorzystanie z ulgi jest możliwe, jeśli dłużnik w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie ureguluje należności względem sprzedawcy towaru/usługi w jakiejkolwiek formie. Po otrzymaniu potwierdzenia odbioru zawiadomienia przez dłużnika wierzyciel musi odczekać 14 dni (liczone od dnia doręczenia zawiadomienia dłużnikowi) zanim dokona korekty. Jeśli dłużnik w terminie 14 dni od doręczenia zawiadomienia ureguluje zaległą należność, wierzyciel traci prawo do skorzystania z ulgi na złe długi.
Sama korekta podatku należnego może nastąpić w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym upłynęło 14 dni liczonych od dnia zawiadomienia dłużnika o zamiarze dokonania korekty. Korekta nie może jednak nastąpić wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel (sprzedawca) uzyskał potwierdzenie odbioru otrzymania przez dłużnika zawiadomienia o planowanej korekcie. Warunkiem dokonania korekty jest bowiem uzyskanie przez wierzyciela potwierdzenia odbioru przez dłużnika zawiadomienia o zamiarze skorygowania podatku należnego.
Przykład
Spółka dokonała w lutym 2010 r. dostawy materiałów biurowych. Termin płatności za towar upłynął 28.02.2010 r. Spółka nie otrzymała zapłaty od dłużnika do końca września 2010 r. (nastąpiło uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności). Spółka wysłała zawiadomienie do dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego. Dłużnik otrzymał zawiadomienie 31.10.2010 r. Potwierdzenie otrzymania zawiadomienia dotarło do Spółki 4.11.2010 r. Dłużnik w terminie 14 dni od otrzymania zawiadomienia nie uregulował należności (czternastodniowy termin upłynął 14.11.2011 r.). Spółka w deklaracji podatkowej za listopad 2010 r. dokonała korekty podatku należnego.
Wierzyciel zobowiązany jest wraz z deklaracją podatkową, w której dokonuje korekty podatku należnego zawiadomić o korekcie właściwy dla wierzyciela urząd skarbowy oraz podać kwotę korekty podatku należnego. Oznacza to, że podatnik do deklaracji VAT, w której pomniejsza podatek należny, powinien załączyć pismo, w którym wskaże kwotę korygowanego podatku należnego oraz informację, że spełnia przesłanki do dokonania przedmiotowej korekty. Dodatkowo, w ciągu siedmiu dni od dnia dokonania korekty podatku należnego, wierzyciel (sprzedawca) ma obowiązek poinformować dłużnika o ww. czynności. To sygnał dla dłużnika, że jest zobowiązany skorygować swoje wcześniejsze rozliczenia z budżetem państwa. Jednocześnie kopia powyższego zawiadomienia powinna być przesłana do właściwego dla wierzyciela urzędu skarbowego. Ustawa nie określa formy tego zawiadomienia – jest zatem ona dowolna.
W przypadku gdy po dokonaniu korekty przez wierzyciela dłużnik zapłaci należność wynikającą z umowy (w całości lub części), wierzyciel będzie zobowiązany do zwiększenia podatku należnego. Zwiększenie powinno być dokonane w miesiącu, w którym otrzymano część lub całość długu. W przypadku częściowej zapłaty podatek należny powinien być zwiększony proporcjonalnie do tej części.
A teraz skrócona instrukcja postępowania
Instrukcja postępowania dla wierzyciela
1. Przed skorzystaniem z ulgi za złe długi (przystąpieniem do korekty podatku należnego in minus) sprawdź:
a) czy niezapłacona przez dłużnika faktura dokumentuje sprzedaż opodatkowaną (a nie np. zwolnioną lub korzystającą z opodatkowania preferencyjną 0 proc. stawką podatku VAT);
b) czy sprzedaż wynikająca z faktury została wykazana w deklaracji VAT-7, VAT-7K, VAT-7D;
c) czy od umówionej daty zapłaty za towar/usługę upłynęło 180 dni;
d) czy w chwili sprzedaży nabywca był zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym;
e) czy w chwili sprzedaży nabywca nie był w trakcie postępowania likwidacyjnego lub upadłościowego;
f) czy nie dokonałeś zbycia wierzytelności wynikającej z ww. sprzedaży;
g) czy od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły dwa lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
2. Po sprawdzeniu wszystkich elementów z punktu pierwszego następnie:
a) sporządź pismo, w którym poinformujesz dłużnika, że w związku z brakiem zapłaty w stosunku do należności wynikających z faktur (…) skorzystasz z ulgi za złe długi;
b) wyślij pismo do dłużnika – musisz posiadać dowód jego doręczenia;
c) wystąp do właściwego dla dłużnika urzędu skarbowego z wnioskiem o wskazanie, czy jest on obecnie czynnym podatnikiem VAT.
3. Po otrzymaniu dowodu doręczenia pisma dłużnikowi odczekaj 14 dni (dłużnik ma dwa tygodnie od dnia otrzymania zawiadomienia na uregulowanie zaległości.
4. Korekta podatku należnego:
a) może nastąpić w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym upłynęło 14 dni liczonych od dnia zawiadomienia dłużnika o zamiarze dokonania korekty. Nie wcześniej jednak niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel uzyskał potwierdzenie odbioru przez dłużnika zawiadomienia o planowanej korekcie;
b) do deklaracji VAT-7 (VAT-7K, VAT-7D), w której dokonujesz korekty in minus załącz pismo z wyjaśnieniem;
c) w piśmie podaj kwoty korygowanego podatku należnego.
5. Po korekcie:
a) w ciągu siedmiu dni od dnia dokonania korekty podatku należnego sporządź pismo, w którym poinformujesz dłużnika o tej czynności; nie musisz posiadać dowodu, że dłużnik pismo odebrał;
b) kopię pisma prześlij do swojego urzędu skarbowego;
c) w przypadku gdy po dokonaniu korekty dłużnik spłaci swój dług, jesteś zobowiązany zwiększyć podatek należny w deklaracji za okres, w którym należność została uregulowana. W przypadku częściowego uregulowania należności podatek należny zwiększa się w odniesieniu do tej części.
Autorka: Karolina Gierszewska, doradca podatkowy ECDDP Sp. z o.o.
Ustawodawca umożliwił sprzedawcy (podatnikowi VAT) dokonanie korekty podatku należnego:
- z tytułu odpłatnej sprzedaży towarów bądź świadczenia usług,
1) która miała miejsce na terytorium Polski,
2) w stosunku do której nabywca nie zapłacił należności (czyli w sytuacji gdy powstała wierzytelność).
Przy czym nieściągalność wierzytelności (brak zapłaty za towar/usługę) musi być uprawdopodobniona lub odpisana jako nieściągalna. Wierzytelność, której nieściągalność została uprawdopodobniona to wierzytelność nieuregulowana w ciągu 180 dni od upływu terminu jej płatności (określonego w umowie lub na fakturze).
Z ulgi można skorzystać, w przypadku gdy sprzedaż towaru/wyświadczenie usługi dokonano na rzecz przedsiębiorcy będącego zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym. Co więcej, wierzyciel (sprzedawca) oraz dłużnik (nabywca) na dzień dokonania korekty muszą być podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni. Zatem zastosowanie ulgi wymaga posiadania odpowiedniego statusu w dniu dokonywania korekty zarówno po stronie wierzyciela (sprzedawcy), jak i dłużnika (nabywcy). Na dzień dokonania korekty wierzyciel (sprzedawca) musi zatem mieć pewność, że jego kontrahent (nabywca towaru/usługi) jest zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT. Pewność tą uzyska jedynie wówczas, gdy zwróci się do właściwego miejscowo dla dłużnika naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o udzielenie informacji, czy dłużnik pozostaje podatnikiem VAT czynnym. Jeśli z powziętych informacji wynika, że dłużnik utracił status czynnego podatnika VAT, dokonanie korekty nie jest możliwe.
Zastosowanie ulgi jest także wykluczone, w przypadku gdy w dacie dostawy lub wykonania usługi nabywca (przedsiębiorca zarejestrowany jako podatnik VAT czynny) jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji. Wówczas można bowiem niejako „z góry” założyć, że otrzymanie należności za towar/usługę jest zagrożone. Natomiast późniejsze postawienie dłużnika w stan upadłości lub likwidacji nie ma znaczenia dla możliwości skorzystania z opisywanej procedury.
Przesłanką skorzystania z ulgi jest wykazanie sprzedaży, z jakiej powstała zaległość (wierzytelność) w deklaracji VAT-7 (VAT-7K, BAT-7D), jako obrotu (kwoty netto) opodatkowanego i podatku należnego.
W celu skorzystania z ulgi, wierzytelności nie mogą zostać zbyte przez sprzedawcę towaru/usługi. Podatnicy, którzy sprzedali/darowali/wnieśli jako aport, itp. wierzytelność, nie mają prawa zastosować ww. instytucji. Pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem nie mogą także istnieć (ani w chwili dokonywania transakcji opodatkowanej, ani w chwili ewentualnej korekty) powiązania o charakterze rodzinnym (małżeństwo, pokrewieństwo, powinowactwo do drugiego stopnia), z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym lub wynikające ze stosunku pracy.
Aby skorzystać z ulgi (czyli dokonać korekty wykazanego uprzednio w deklaracji VAT podatku należnego) wierzyciel (sprzedawca) zobowiązany jest zawiadomić o swoim zamiarze dłużnika (nabywcę). Skorzystanie z ulgi jest możliwe, jeśli dłużnik w ciągu 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia nie ureguluje należności względem sprzedawcy towaru/usługi w jakiejkolwiek formie. Po otrzymaniu potwierdzenia odbioru zawiadomienia przez dłużnika wierzyciel musi odczekać 14 dni (liczone od dnia doręczenia zawiadomienia dłużnikowi) zanim dokona korekty. Jeśli dłużnik w terminie 14 dni od doręczenia zawiadomienia ureguluje zaległą należność, wierzyciel traci prawo do skorzystania z ulgi na złe długi.
Sama korekta podatku należnego może nastąpić w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym upłynęło 14 dni liczonych od dnia zawiadomienia dłużnika o zamiarze dokonania korekty. Korekta nie może jednak nastąpić wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel (sprzedawca) uzyskał potwierdzenie odbioru otrzymania przez dłużnika zawiadomienia o planowanej korekcie. Warunkiem dokonania korekty jest bowiem uzyskanie przez wierzyciela potwierdzenia odbioru przez dłużnika zawiadomienia o zamiarze skorygowania podatku należnego.
Przykład
Spółka dokonała w lutym 2010 r. dostawy materiałów biurowych. Termin płatności za towar upłynął 28.02.2010 r. Spółka nie otrzymała zapłaty od dłużnika do końca września 2010 r. (nastąpiło uprawdopodobnienie nieściągalności wierzytelności). Spółka wysłała zawiadomienie do dłużnika o zamiarze skorygowania podatku należnego. Dłużnik otrzymał zawiadomienie 31.10.2010 r. Potwierdzenie otrzymania zawiadomienia dotarło do Spółki 4.11.2010 r. Dłużnik w terminie 14 dni od otrzymania zawiadomienia nie uregulował należności (czternastodniowy termin upłynął 14.11.2011 r.). Spółka w deklaracji podatkowej za listopad 2010 r. dokonała korekty podatku należnego.
Wierzyciel zobowiązany jest wraz z deklaracją podatkową, w której dokonuje korekty podatku należnego zawiadomić o korekcie właściwy dla wierzyciela urząd skarbowy oraz podać kwotę korekty podatku należnego. Oznacza to, że podatnik do deklaracji VAT, w której pomniejsza podatek należny, powinien załączyć pismo, w którym wskaże kwotę korygowanego podatku należnego oraz informację, że spełnia przesłanki do dokonania przedmiotowej korekty. Dodatkowo, w ciągu siedmiu dni od dnia dokonania korekty podatku należnego, wierzyciel (sprzedawca) ma obowiązek poinformować dłużnika o ww. czynności. To sygnał dla dłużnika, że jest zobowiązany skorygować swoje wcześniejsze rozliczenia z budżetem państwa. Jednocześnie kopia powyższego zawiadomienia powinna być przesłana do właściwego dla wierzyciela urzędu skarbowego. Ustawa nie określa formy tego zawiadomienia – jest zatem ona dowolna.
W przypadku gdy po dokonaniu korekty przez wierzyciela dłużnik zapłaci należność wynikającą z umowy (w całości lub części), wierzyciel będzie zobowiązany do zwiększenia podatku należnego. Zwiększenie powinno być dokonane w miesiącu, w którym otrzymano część lub całość długu. W przypadku częściowej zapłaty podatek należny powinien być zwiększony proporcjonalnie do tej części.
A teraz skrócona instrukcja postępowania
Instrukcja postępowania dla wierzyciela
1. Przed skorzystaniem z ulgi za złe długi (przystąpieniem do korekty podatku należnego in minus) sprawdź:
a) czy niezapłacona przez dłużnika faktura dokumentuje sprzedaż opodatkowaną (a nie np. zwolnioną lub korzystającą z opodatkowania preferencyjną 0 proc. stawką podatku VAT);
b) czy sprzedaż wynikająca z faktury została wykazana w deklaracji VAT-7, VAT-7K, VAT-7D;
c) czy od umówionej daty zapłaty za towar/usługę upłynęło 180 dni;
d) czy w chwili sprzedaży nabywca był zarejestrowanym podatnikiem VAT czynnym;
e) czy w chwili sprzedaży nabywca nie był w trakcie postępowania likwidacyjnego lub upadłościowego;
f) czy nie dokonałeś zbycia wierzytelności wynikającej z ww. sprzedaży;
g) czy od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły dwa lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
2. Po sprawdzeniu wszystkich elementów z punktu pierwszego następnie:
a) sporządź pismo, w którym poinformujesz dłużnika, że w związku z brakiem zapłaty w stosunku do należności wynikających z faktur (…) skorzystasz z ulgi za złe długi;
b) wyślij pismo do dłużnika – musisz posiadać dowód jego doręczenia;
c) wystąp do właściwego dla dłużnika urzędu skarbowego z wnioskiem o wskazanie, czy jest on obecnie czynnym podatnikiem VAT.
3. Po otrzymaniu dowodu doręczenia pisma dłużnikowi odczekaj 14 dni (dłużnik ma dwa tygodnie od dnia otrzymania zawiadomienia na uregulowanie zaległości.
4. Korekta podatku należnego:
a) może nastąpić w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym upłynęło 14 dni liczonych od dnia zawiadomienia dłużnika o zamiarze dokonania korekty. Nie wcześniej jednak niż w rozliczeniu za okres, w którym wierzyciel uzyskał potwierdzenie odbioru przez dłużnika zawiadomienia o planowanej korekcie;
b) do deklaracji VAT-7 (VAT-7K, VAT-7D), w której dokonujesz korekty in minus załącz pismo z wyjaśnieniem;
c) w piśmie podaj kwoty korygowanego podatku należnego.
5. Po korekcie:
a) w ciągu siedmiu dni od dnia dokonania korekty podatku należnego sporządź pismo, w którym poinformujesz dłużnika o tej czynności; nie musisz posiadać dowodu, że dłużnik pismo odebrał;
b) kopię pisma prześlij do swojego urzędu skarbowego;
c) w przypadku gdy po dokonaniu korekty dłużnik spłaci swój dług, jesteś zobowiązany zwiększyć podatek należny w deklaracji za okres, w którym należność została uregulowana. W przypadku częściowego uregulowania należności podatek należny zwiększa się w odniesieniu do tej części.
Autorka: Karolina Gierszewska, doradca podatkowy ECDDP Sp. z o.o.
|
nr 9(113)2011  |
|
