S�d czy mediacja

Metody rozwi�zywania spor�w

Pa�dziernik 07, 2009 Pawe� Nykiel Wydanie nr 10(90)2009 Wy�wietlono: 611 razy

To pytanie polscy przedsi�biorcy zadaj� sobie coraz cz�ciej, gdy� sta�o si� ono w ostatnim czasie bardzo aktualne. Przeci��one s�dy oraz d�ugi czas oczekiwania na rozpatrzenie sprawy frustruje nie tylko przedsi�biorców, ale równie� opini� publiczn�. Wyra�ny kryzys tradycyjnego s�downictwa prowadzi nas zatem do poszukiwania alternatywnych metod rozwi�zywania konfliktów. Czy mediacja oka�e si� t� alternatyw�, która pomo�e w rozwi�zywaniu konfliktów? Zapewne czas poka�e.

Chc�c uchwyci� ró�nice pomi�dzy tradycyjnym systemem rozwi�zywania konfliktów, jakim jest system s�downiczy oparty na koncepcji adjudykacyjnej a systemem opartym na formach alternatywnych, takich jak mediacja, trzeba powiedzie� o podstawach funkcjonowania obu systemów.

System odpowiedzialno�ci karnej

Obecnie obowi�zuj�cy system prawny – zwany tradycyjnym czy systemem sprawiedliwo�ci karnej – oparty jest na koncepcji poniesienia kary za wyrz�dzone krzywdy. Ten system skupia swoj� uwag� na oskar�onym, jego motywach, stopniu jego winy i adekwatno�ci kary wzgl�dem wyrz�dzonej krzywdy. Powa�n� wad� tego systemu jest brak zgodno�ci pomi�dzy sprawiedliwo�ci� a uczciwo�ci�, wynikaj�c� z norm prawnych decyduj�cych o rezultatach danej sprawy. Pos�u�� si� przyk�adem dla uwydatnienia owej ró�nicy. Je�eli sprawca ukradnie bardzo bogatemu cz�owiekowi okre�lon� rzecz i tak� sam� rzecz ukradnie biednemu cz�owiekowi, który na t� rzecz d�ugo i ci�ko pracowa�, to wed�ug obecnego systemu sprawiedliwo�ci sprawca ponosi podobn� kar� za oba wyst�pki. Z punktu widzenia sprawiedliwo�ci równa kara jest jak najbardziej uzasadniona, natomiast nie zawiera ona cech uczciwo�ci. Z kolei mediacja opiera si� na koncepcji tzw. sprawiedliwo�ci naprawczej, której filozofia polega na rozpatrywaniu sprawy z punktu widzenia stron, ich roli w ca�ej sytuacji oraz potrzebach naprawienia wyrz�dzonych krzywd. Do oczekiwa� pokrzywdzonego powinno si� dopasowywa� ewentualne obowi�zki sprawcy, naprawienia wyrz�dzonej szkody. Mamy tu do czynienia z mo�liwo�ci� oceny sytuacji obu stron i zrozumienia ich stanowisk w danej sprawie. Pod tym wzgl�dem mediacja uzyskuje pewn� przewag� nad tradycyjnym s�downictwem.
Jest to podstawowa ró�nica dziel�ca te dwa systemy rozwi�zywania konfliktów, niemniej jednak nie mo�e ona decydowa� o wyborze �rodka z praktycznego punktu widzenia. Czynnikami decyduj�cymi o tym, która forma oka�e si� atrakcyjniejsza dla osób uwik�anych w konflikt s�: szybko�� post�powania, koszty post�powania i wynik post�powania. We�miemy pod uwag� wymienione czynniki determinuj�ce wybór metody rozwi�zywania konfliktów.

Po pierwsze wysoka elastyczno��

Pierwszym czynnikiem decyduj�cym o wyborze metody rozwi�zania konfliktu jest szybko�� danego post�powania. Niestety obecnie w polskim systemie s�downiczym powa�n� plag� sta�a si� przewlek�o�� post�powania s�dowego, a co za tym idzie znacznie rozbudowane ramy czasowe rozpatrywanych spraw. Pod wzgl�dem szybko�ci mediacja zdecydowanie przewa�a nad s�dami i nie podlega to w�a�ciwie dyskusji. Mediacja posiada jednak jeszcze jedn� dodatkow� bardzo wa�n� cech�, mianowicie wysok� elastyczno�� w okre�laniu ram czasowych i terminów przeprowadzenia mediacji. Jest to istotna zaleta, szczególnie dla przedsi�biorców. O ile mo�emy mówi� o ramach czasowych procesu s�dowego, to skomplikowana sprawa mo�e trwa� nawet kilka lat, z kolei mediacja, w zale�no�ci od intensywno�ci, maksymalnie kilkana�cie miesi�cy. Po takim czasie brak porozumienia oznacza zwykle niemo�no�� osi�gni�cia porozumienia w drodze mediacji.