Wyjazd za granicę może nie być podróżą służbową
Wyjazd za granicę a podróż służbowa
Z punktu widzenia czasu pracy i wynagrodzenia nie ma szczególnego znaczenia, czy podróż służbowa odbywa się na terenie Polski czy poza jej granicami. O uznaniu, czy przemieszczanie się pracownika jest czasem pracy, decyduje miejsce pracy i jej charakter.
Kodeks pracy odwołuje się jedynie pośrednio do pojęcia podróży służbowej. Można wyrazić pogląd, że czyni to na potrzeby rozliczania jej kosztów, a nie czasu pracy.
Podróż przedstawiciela handlowego a podróż dyrektora
Zagraniczna podróż służbowa może pojawić się w różnych stanach faktycznych.
Po pierwsze, w przypadku pracownika stale świadczącego pracę w jednym miejscu – przykładowo w Krakowie – podróż do czeskiej Pragi jest zdarzeniem nadzwyczajnym i jest wykonywana poza stałe miejsce pracy.
Po drugie, takim samym nietypowym zdarzeniem będzie analogiczna wyprawa dla pracownika mobilnego, stale przemieszczającego się po wybranej części kraju lub nawet po całej Polsce. Podróż do stolicy Czech jest wyjazdem poza stałe miejsce pracy.
Trzecią sytuacją jest okoliczność, gdy pracownik przemieszcza się po wybranych krajach Europy – przykładowo podróżuje z Polski do Słowacji i na Węgry. Dla niego – choć stale się przemieszcza – podróż do serca Republiki Czeskiej jest również udaniem się poza stałe miejsce pracy.
Czwarta okoliczność to przykładowo sytuacja pracownika stale przemieszczającego się z Jeleniej Góry do stolicy czeskiej.
Różne miejsca pracy
Wskazanym czterem kategoriom pracowników różnie zdefiniowano miejsce pracy.
Dla mieszkańca Krakowa jest nim stolica Małopolski. Każdy wyjazd poza Kraków stanowi podróż służbową.
W drugim przypadku miejscem pracy jest część Polski, np. województwa: zachodniopomorskie, pomorskie i warmińsko-mazurskie. Pod pewnymi warunkami może być takim miejscem również obszar całej Polski. Wyjazd poza granice stanowi podróż poza stałe miejsce pracy.
W trzeciej sytuacji miejscem pracy są wybrane części Polski oraz Republiki Słowackiej i Republiki Węgierskiej. Mimo że dla takiego pracownika wyjazd poza Polskę jest codziennością, to podróż do Czech jest wyjazdem poza stałe miejsce pracy.
W ostatnim z analizowanych przypadków możliwe jest zdefiniowanie miejsca pracy jako np. teren województwa dolnośląskiego i części Czech: kraju libereckiego (Liberecký kraj) oraz kraju środkowoczeskiego (Středočeský kraj), jak również samego administracyjnego terytorium Pragi. Dla takiego pracownika podróż z Jeleniej Góry do stolicy Czech nie jest podróżą służbową dla potrzeb czasu pracy, ale stanowi normalny czas pracy.
Powyższe rozróżnienie jest nieprzypadkowo dokonane ze względu na różne określenie miejsca pracy. Od tego zależy, czy czas przeznaczony na przemieszczanie jest czy nie jest czasem pracy, oraz czy stanowi podróż służbową, a w konsekwencji, czy za „pracę” polegającą na podróży należy się wynagrodzenie.
Czas pracy w podróży służbowej
Przyjmując, że strony w umowie o pracę określiły miejsce pracy, tak jak we wskazanych wyżej czterech przypadkach, tylko dla pracownika, dla którego miejscem tym jest fragment Polski i Czech, zagraniczna podróż służbowa rozumiana w sensie potocznym, nie jest podróżą służbową dla potrzeb czasu pracy. Stanowi normalny czas pracy. Natomiast dla pozostałych trzech grup pracowników jest podróżą służbową. W ich przypadkach za sam czas przemieszczania się wynagrodzenie zasadniczo nie przysługuje i nie stanowi czasu pracy, chyba że w jej trakcie świadczą oni pracę sensu stricto.
Zmiana miejsca pracy
Nawet gdy w umowie o pracę miejsce pracy nie zmieni się, ale podróż do Pragi stanie się regularnym zadaniem pracowniczym, może dojść do zmiany miejsca pracy. Podróż do Czech stanowić będzie czas pracy, za który przysługuje wynagrodzenie i dodatek za godziny nadliczbowe. Jeśli zmiana ta potrwa powyżej trzech miesięcy, może się okazać, że trzeba będzie rozważyć konieczność wypowiedzenia zmieniającego lub zawarcia porozumienia stron.
Gdy potrzeba podróży pracownika do południowo-zachodniej Słowacji występuje jedynie okresowo, należy rozważyć rozróżnienie dwóch miejsc pracy: stałego i ruchomego. Pracownik może mieć stałe i niestałe („ruchome”, „zmienne”) miejsce pracy [wyrok SN, I PK 230/07]. W tym miejscu należy poczynić dwa zastrzeżenia. Pracownik musi mieć jasno zdefiniowane stałe miejsce pracy. Po drugie, szerokie określanie miejsca pracy powinno być związane z charakterem wykonywanej pracy i powinno uwzględniać obowiązujące normy czasu pracy. Uzgodnienie zmiennego, ruchomego lub mobilnego miejsca wykonywania pracy jest dopuszczalne i skuteczne tylko wtedy, gdy wynika z natury zobowiązania pracowniczego, w ramach którego pracodawca może wymagać od pracownika wykonywania pracy w różnych miejscowościach, ale na ogół jest to obwarowane możliwością wykonania pracy w granicach dobowej i tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym [wyrok SN, I PK 157/09].
Autor: Paweł Kisiel, radca prawny, specjalista prawa pracy, Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna
Podróż przedstawiciela handlowego a podróż dyrektora
Zagraniczna podróż służbowa może pojawić się w różnych stanach faktycznych.
Po pierwsze, w przypadku pracownika stale świadczącego pracę w jednym miejscu – przykładowo w Krakowie – podróż do czeskiej Pragi jest zdarzeniem nadzwyczajnym i jest wykonywana poza stałe miejsce pracy.
Po drugie, takim samym nietypowym zdarzeniem będzie analogiczna wyprawa dla pracownika mobilnego, stale przemieszczającego się po wybranej części kraju lub nawet po całej Polsce. Podróż do stolicy Czech jest wyjazdem poza stałe miejsce pracy.
Trzecią sytuacją jest okoliczność, gdy pracownik przemieszcza się po wybranych krajach Europy – przykładowo podróżuje z Polski do Słowacji i na Węgry. Dla niego – choć stale się przemieszcza – podróż do serca Republiki Czeskiej jest również udaniem się poza stałe miejsce pracy.
Czwarta okoliczność to przykładowo sytuacja pracownika stale przemieszczającego się z Jeleniej Góry do stolicy czeskiej.
Różne miejsca pracy
Wskazanym czterem kategoriom pracowników różnie zdefiniowano miejsce pracy.
Dla mieszkańca Krakowa jest nim stolica Małopolski. Każdy wyjazd poza Kraków stanowi podróż służbową.
W drugim przypadku miejscem pracy jest część Polski, np. województwa: zachodniopomorskie, pomorskie i warmińsko-mazurskie. Pod pewnymi warunkami może być takim miejscem również obszar całej Polski. Wyjazd poza granice stanowi podróż poza stałe miejsce pracy.
W trzeciej sytuacji miejscem pracy są wybrane części Polski oraz Republiki Słowackiej i Republiki Węgierskiej. Mimo że dla takiego pracownika wyjazd poza Polskę jest codziennością, to podróż do Czech jest wyjazdem poza stałe miejsce pracy.
W ostatnim z analizowanych przypadków możliwe jest zdefiniowanie miejsca pracy jako np. teren województwa dolnośląskiego i części Czech: kraju libereckiego (Liberecký kraj) oraz kraju środkowoczeskiego (Středočeský kraj), jak również samego administracyjnego terytorium Pragi. Dla takiego pracownika podróż z Jeleniej Góry do stolicy Czech nie jest podróżą służbową dla potrzeb czasu pracy, ale stanowi normalny czas pracy.
Powyższe rozróżnienie jest nieprzypadkowo dokonane ze względu na różne określenie miejsca pracy. Od tego zależy, czy czas przeznaczony na przemieszczanie jest czy nie jest czasem pracy, oraz czy stanowi podróż służbową, a w konsekwencji, czy za „pracę” polegającą na podróży należy się wynagrodzenie.
Czas pracy w podróży służbowej
Przyjmując, że strony w umowie o pracę określiły miejsce pracy, tak jak we wskazanych wyżej czterech przypadkach, tylko dla pracownika, dla którego miejscem tym jest fragment Polski i Czech, zagraniczna podróż służbowa rozumiana w sensie potocznym, nie jest podróżą służbową dla potrzeb czasu pracy. Stanowi normalny czas pracy. Natomiast dla pozostałych trzech grup pracowników jest podróżą służbową. W ich przypadkach za sam czas przemieszczania się wynagrodzenie zasadniczo nie przysługuje i nie stanowi czasu pracy, chyba że w jej trakcie świadczą oni pracę sensu stricto.
Zmiana miejsca pracy
Nawet gdy w umowie o pracę miejsce pracy nie zmieni się, ale podróż do Pragi stanie się regularnym zadaniem pracowniczym, może dojść do zmiany miejsca pracy. Podróż do Czech stanowić będzie czas pracy, za który przysługuje wynagrodzenie i dodatek za godziny nadliczbowe. Jeśli zmiana ta potrwa powyżej trzech miesięcy, może się okazać, że trzeba będzie rozważyć konieczność wypowiedzenia zmieniającego lub zawarcia porozumienia stron.
Gdy potrzeba podróży pracownika do południowo-zachodniej Słowacji występuje jedynie okresowo, należy rozważyć rozróżnienie dwóch miejsc pracy: stałego i ruchomego. Pracownik może mieć stałe i niestałe („ruchome”, „zmienne”) miejsce pracy [wyrok SN, I PK 230/07]. W tym miejscu należy poczynić dwa zastrzeżenia. Pracownik musi mieć jasno zdefiniowane stałe miejsce pracy. Po drugie, szerokie określanie miejsca pracy powinno być związane z charakterem wykonywanej pracy i powinno uwzględniać obowiązujące normy czasu pracy. Uzgodnienie zmiennego, ruchomego lub mobilnego miejsca wykonywania pracy jest dopuszczalne i skuteczne tylko wtedy, gdy wynika z natury zobowiązania pracowniczego, w ramach którego pracodawca może wymagać od pracownika wykonywania pracy w różnych miejscowościach, ale na ogół jest to obwarowane możliwością wykonania pracy w granicach dobowej i tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym [wyrok SN, I PK 157/09].
Autor: Paweł Kisiel, radca prawny, specjalista prawa pracy, Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna
|
nr 2(118)2012  |
|
