Kooperacja sposobem na rozwój
Klastry innowacji, jako siła wzmacniania przedsiębiorstw
Na całym świecie naukowcy i przedsiębiorcy czynią starania stworzenia unikalnego modelu stymulowania oraz kreacji działalności innowacyjnej. Zjawisko to dotyczy w szczególności krajów tworzących przyszłościowe rozwiązania skoncentrowane na rozwoju zdolności i poprawie jakości nauczania.
W Polsce nad rozwojem innowacyjnych projektów pracuje się głównie w wąskich obszarach, pod opieką merytoryczną kadry naukowej uczelni wyższych. Poza popularnymi i rozróżnianymi przez polskich przedsiębiorców czternastoma specjalnymi strefami ekonomicznymi, będącymi przede wszystkim źródłem bezpośrednich inwestycji zagranicznych, obecne są również obszary koncentracji biznesu, takie jak parki naukowe i technologiczne, centra biznesu i innowacji, inkubatory przedsiębiorczości czy też klastry.
Koncepcja cluster została upowszechniona na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku przez amerykańskiego ekonomistę Michaela E. Portera w pracy pt. The Competitive Advantage of Nations, jako „geograficzne skupisko wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących usługi, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z nimi instytucji”. Przykładem mogą być uniwersytety, jednostki normalizacyjne i stowarzyszenia branżowe, w dziedzinach konkurujących między sobą, ale również współpracujących. Klastry powstały w dobie globalizacji, jako odpowiedź na potrzebę przetrwania przedsiębiorstw na rynku międzynarodowym, poprzez ułatwienie im kooperacji, a dzięki temu umożliwienie osiągnięcia konkurencyjnej jakości usług i produktów. Działanie klastrów opiera się na eksploatowaniu lokalnego potencjału ludzkiego i naukowo-badawczego oraz wykorzystaniu najnowszych technologii – przy czym wszystkie charakteryzuje koncentracja przestrzenna, interakcyjność, wspólne ścieżki rozwoju, konkurencja, kooperacja oraz kompleksowa obsługa inwestorów. Sukces i rozwój koncepcji klastrów oraz ich wpływ wzrost gospodarczy poczyniły się do sformułowania polityki ich wspierania, czego widocznym efektem jest propagowana przez OECD koncepcja cluster-based economic development policy, czyli polityka rozwoju gospodarczego opartego o klastry.
Klastry po Polsku
Polskim przykładem dojrzałego innowacyjnego klastra przemysłowego jest Dolina Lotnicza, którego pełna nazwa brzmi Stowarzyszenie Grupy Przedsiębiorców Przemysłu Lotniczego „Dolina Lotnicza” – koncentruje ona ponad 90 firm lotniczych zlokalizowanych w Polsce południowo-wschodniej. Region ten odznacza się dużą koncentracją przedsiębiorstw skupionych wokół przemysłu lotniczego, powiązanych z nim ośrodków naukowo-badawczych oraz rozwiniętym zapleczem szkoleniowym i edukacyjnym, z elitarnym Wydziałem Budowy Maszyn i Lotnictwa na Politechnice Rzeszowskiej.
Przeważająca liczba firm działających w strukturach projektu zlokalizowana jest na Podkarpaciu, a za siedzibę Doliny Lotniczej uznaje się właśnie stolicę województwa podkarpackiego.
Dlaczego klaster ten okazał się tak istotny i co przesądziło o sukcesie projektu? Na południowym-wschodzie kraju koncentruje się 90 proc. polskiej produkcji w przemyśle lotniczym. Region słynie z bogatej, ponad stuletniej historii lotnictwa, w tym siedemdziesięcioletniego doświadczenia w przemyśle lotniczym – chociażby Mielec, Świdnik, Rzeszów, oraz z wyspecjalizowanej kadry inżynierskiej. Dolina Lotnicza jest środowiskiem przyjaznym inwestorom – funkcjonowanie firm dodatkowo wspierane jest dzięki znajdującym się tam specjalnym strefom ekonomicznym, w szczególności mieleckiej, w której działalność zaangażowany jest największy inwestor strefy Sikorsky Aircraft Corporation.
Zbudowanie silnych i trwałych związków między przedsiębiorstwami poprzez powołanie Doliny Lotniczej, nawiązanie współpracy trans-granicznej z klastrami z Finlandii i Irlandii (w ramach programu Interreg) oraz powołanie Centrum Zaawansowanych Technologii AERONET, zrzeszającego firmy z Doliny i sześć uczelni wyższych przyczyniły się do pozyskania nowych inwestorów zagranicznych oraz zdynamizowania rozwoju bazy lokalnych poddostawców na Podkarpaciu. Przedsiębiorstwa uzyskały natomiast uproszczony dostęp do informacji o aktualnej sytuacji w branży, potrzebach klientów, dostęp do zasobów, w tym najważniejszego – wysokich i nowoczesnych technologii oraz czynnika ludzkiego zajmującego się działalnością B+R. Ponadto, skoncentrowane w klastrze podmioty zyskały możliwość faktycznego wpływu na kanały dystrybucji i łatwość w dotarciu do źródeł zaopatrzenia i kooperację w działaniu.
Południowo-wschodnia Polska jest zatem przykładem miejsca, gdzie wykorzystano sprzyjające warunki, wynikające z zaszłości historycznych i geograficznych regionu. Funkcjonowanie takiego klastra stwarza liczne możliwości rozwoju. Przede wszystkim eliminowana jest konkurencja między przedsiębiorstwami, dając szansę na zdrowe współzawodnictwo, następuje rotacja kadr i dyfuzja know-how, co finalnie wpływa na osiąganą w grupie efektywność, a także skuteczniejszy i łatwiejszy lobbing na rzecz branży. Siła tak wielu przedsiębiorstw pozwala na mocniejszą reprezentację na arenie międzynarodowej, życzliwe wsparcie środowisk lokalnych, przyciąganie nowych zasobów oraz szybką adaptację całego systemu edukacyjnego.
Trudniejszym zadaniem jest natomiast stworzenie klastrów wyłącznie z intencjonalnej koncepcji przedsiębiorstw i władz samorządowych bez „naturalnego” podłoża. Niemniej jednak, szereg korzyści dla przedsiębiorstw i lokalnego rozwoju gospodarczego, płynących z rozwoju inicjatyw klastrowych przewyższa koszty i wysiłek poniesiony w zalążku projektu, dlatego inicjatywa ta ma szansę stać się bezpośrednim początkiem rozkwitu gospodarczego, który aktywizuje działalność najbardziej perspektywicznych firm.
Aleksandra Wójcik
Project Manager
GoAdvisers SA
Koncepcja cluster została upowszechniona na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku przez amerykańskiego ekonomistę Michaela E. Portera w pracy pt. The Competitive Advantage of Nations, jako „geograficzne skupisko wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców, jednostek świadczących usługi, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z nimi instytucji”. Przykładem mogą być uniwersytety, jednostki normalizacyjne i stowarzyszenia branżowe, w dziedzinach konkurujących między sobą, ale również współpracujących. Klastry powstały w dobie globalizacji, jako odpowiedź na potrzebę przetrwania przedsiębiorstw na rynku międzynarodowym, poprzez ułatwienie im kooperacji, a dzięki temu umożliwienie osiągnięcia konkurencyjnej jakości usług i produktów. Działanie klastrów opiera się na eksploatowaniu lokalnego potencjału ludzkiego i naukowo-badawczego oraz wykorzystaniu najnowszych technologii – przy czym wszystkie charakteryzuje koncentracja przestrzenna, interakcyjność, wspólne ścieżki rozwoju, konkurencja, kooperacja oraz kompleksowa obsługa inwestorów. Sukces i rozwój koncepcji klastrów oraz ich wpływ wzrost gospodarczy poczyniły się do sformułowania polityki ich wspierania, czego widocznym efektem jest propagowana przez OECD koncepcja cluster-based economic development policy, czyli polityka rozwoju gospodarczego opartego o klastry.
Klastry po Polsku
Polskim przykładem dojrzałego innowacyjnego klastra przemysłowego jest Dolina Lotnicza, którego pełna nazwa brzmi Stowarzyszenie Grupy Przedsiębiorców Przemysłu Lotniczego „Dolina Lotnicza” – koncentruje ona ponad 90 firm lotniczych zlokalizowanych w Polsce południowo-wschodniej. Region ten odznacza się dużą koncentracją przedsiębiorstw skupionych wokół przemysłu lotniczego, powiązanych z nim ośrodków naukowo-badawczych oraz rozwiniętym zapleczem szkoleniowym i edukacyjnym, z elitarnym Wydziałem Budowy Maszyn i Lotnictwa na Politechnice Rzeszowskiej.
Przeważająca liczba firm działających w strukturach projektu zlokalizowana jest na Podkarpaciu, a za siedzibę Doliny Lotniczej uznaje się właśnie stolicę województwa podkarpackiego.
Dlaczego klaster ten okazał się tak istotny i co przesądziło o sukcesie projektu? Na południowym-wschodzie kraju koncentruje się 90 proc. polskiej produkcji w przemyśle lotniczym. Region słynie z bogatej, ponad stuletniej historii lotnictwa, w tym siedemdziesięcioletniego doświadczenia w przemyśle lotniczym – chociażby Mielec, Świdnik, Rzeszów, oraz z wyspecjalizowanej kadry inżynierskiej. Dolina Lotnicza jest środowiskiem przyjaznym inwestorom – funkcjonowanie firm dodatkowo wspierane jest dzięki znajdującym się tam specjalnym strefom ekonomicznym, w szczególności mieleckiej, w której działalność zaangażowany jest największy inwestor strefy Sikorsky Aircraft Corporation.
Zbudowanie silnych i trwałych związków między przedsiębiorstwami poprzez powołanie Doliny Lotniczej, nawiązanie współpracy trans-granicznej z klastrami z Finlandii i Irlandii (w ramach programu Interreg) oraz powołanie Centrum Zaawansowanych Technologii AERONET, zrzeszającego firmy z Doliny i sześć uczelni wyższych przyczyniły się do pozyskania nowych inwestorów zagranicznych oraz zdynamizowania rozwoju bazy lokalnych poddostawców na Podkarpaciu. Przedsiębiorstwa uzyskały natomiast uproszczony dostęp do informacji o aktualnej sytuacji w branży, potrzebach klientów, dostęp do zasobów, w tym najważniejszego – wysokich i nowoczesnych technologii oraz czynnika ludzkiego zajmującego się działalnością B+R. Ponadto, skoncentrowane w klastrze podmioty zyskały możliwość faktycznego wpływu na kanały dystrybucji i łatwość w dotarciu do źródeł zaopatrzenia i kooperację w działaniu.
Południowo-wschodnia Polska jest zatem przykładem miejsca, gdzie wykorzystano sprzyjające warunki, wynikające z zaszłości historycznych i geograficznych regionu. Funkcjonowanie takiego klastra stwarza liczne możliwości rozwoju. Przede wszystkim eliminowana jest konkurencja między przedsiębiorstwami, dając szansę na zdrowe współzawodnictwo, następuje rotacja kadr i dyfuzja know-how, co finalnie wpływa na osiąganą w grupie efektywność, a także skuteczniejszy i łatwiejszy lobbing na rzecz branży. Siła tak wielu przedsiębiorstw pozwala na mocniejszą reprezentację na arenie międzynarodowej, życzliwe wsparcie środowisk lokalnych, przyciąganie nowych zasobów oraz szybką adaptację całego systemu edukacyjnego.
Trudniejszym zadaniem jest natomiast stworzenie klastrów wyłącznie z intencjonalnej koncepcji przedsiębiorstw i władz samorządowych bez „naturalnego” podłoża. Niemniej jednak, szereg korzyści dla przedsiębiorstw i lokalnego rozwoju gospodarczego, płynących z rozwoju inicjatyw klastrowych przewyższa koszty i wysiłek poniesiony w zalążku projektu, dlatego inicjatywa ta ma szansę stać się bezpośrednim początkiem rozkwitu gospodarczego, który aktywizuje działalność najbardziej perspektywicznych firm.
Aleksandra Wójcik
Project Manager
GoAdvisers SA
|
nr 3(119)2012  |
|
