Przypadek wypadek

Wypadek w drodze do pracy i z pracy

Lipiec 15, 2014 Maciej Pietrzycki Wy�wietlono: 709 razy

Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uwa�a si� nag�e zdarzenie wywo�ane przyczyn� zewn�trzn�, kt�re nast�pi�o w drodze do lub z miejsca wykonywania pracy lub innej dzia�alno�ci stanowi�cej tytu� ubezpieczenia rentowego, o ile droga ta by�a najkr�tsza i nie zosta�a przerwana.

Zgodnie z art. 57b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze� Spo�ecznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227), za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uwa�a si� nag�e zdarzenie wywo�ane przyczyn� zewn�trzn�, które – co do zasady – nast�pi�o w drodze do lub z miejsca wykonywania pracy lub innej dzia�alno�ci stanowi�cej tytu� ubezpieczenia rentowego, je�eli droga ta by�a najkrótsza i nie zosta�a przerwana.

Jednocze�nie przyj�o si�, �e wypadek nast�pi� w drodze do pracy lub z pracy, mimo �e droga zosta�a przerwana (je�eli przerwa by�a �yciowo uzasadniona i jej czas nie przekracza� granic potrzeby), a tak�e wówczas gdy droga (nie b�d�c drog� najkrótsz�) by�a dla ubezpieczonego, ze wzgl�dów komunikacyjnych, najdogodniejsza. Ponadto, za drog� do pracy lub z pracy uwa�a si� – prócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu – równie� drog� do miejsca lub z miejsca:

innego zatrudnienia lub innej dzia�alno�ci stanowi�cej tytu� ubezpieczenia rentowego;
zwyk�ego wykonywania funkcji lub zada� zawodowych albo spo�ecznych;
zwyk�ego spo�ywania posi�ków;
odbywania nauki lub studiów.

Pracownik zg�asza wypadek – i co dalej?

W istocie, jedynym (cho� kluczowym) obowi�zkiem pracodawcy jest ustalenie okoliczno�ci i przyczyn wypadku, dokonywane w karcie wypadku. Tre�� karty stanowi za��cznik do Rozporz�dzenia Ministra Pracy i Polityki Spo�ecznej z 30 kwietnia 2013 r. w sprawie szczegó�owych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporz�dzania (Dz.U. z 2013 r. poz. 924). Najwa�niejsz� cz�ci�
karty jest szczegó�owy opis czasu, okoliczno�ci, miejsca i przyczyn wypadku, które to informacje pracodawca uzyskuje na podstawie:

o�wiadczenia poszkodowanego, cz�onka jego rodziny lub �wiadków;
informacji i dowodów pochodz�cych od podmiotów badaj�cych okoliczno�ci i przyczyny zdarzenia lub udzielaj�cych poszkodowanemu pierwszej pomocy (takich jak Pogotowie, Policja czy Stra� Po�arna);
dodatkowych, w�asnych ustale�.

Kart� wypadku pracodawca sporz�dza nie pó�niej ni� w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku, w dwóch egzemplarzach, z których jeden otrzymuje poszkodowany lub cz�onek jego rodziny, a drugi przechowuje si� w dokumentacji powypadkowej. Nale�y przy tym pami�ta�, �e – zgodnie z powo�anym rozporz�dzeniem – odmowa uznania przez pracodawc� zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy wymaga (dodatkowo) sporz�dzenia uzasadnienia takiego stanowiska.

Wypadek czy nie?

Z pomoc� przy ustalaniu istnienia (b�d� nieistnienia) wypadku w drodze do pracy i z pracy przychodz� pracodawcy wypracowane pogl�dy orzecznictwa i doktryny prawniczej. W mojej ocenie warto zwróci� uwag� przede wszystkim na nast�puj�ce wnioski:

nag�o�� zdarzenia wywo�ana przyczyn� zewn�trzn� oznacza, �e nie mo�e ono przejawia� si� w postaci powolnego rozwoju objawów chorobowych, co jest charakterystyczne dla chorób zawodowych lub pracowniczych, ale oznacza krótkie, najcz�ciej jednorazowe, gwa�towne dzia�anie przyczyny zewn�trznej (wyrok SN z 16 II 2000 r., II UKN 425/99);
przyczyna zewn�trzna nie musi by� przyczyn� wy��czn�; dla zakwalifikowania nag�ego zdarzenia jako wypadku, wystarczy �e zewn�trzny czynnik stanowi� b�dzie tzw. wspó�przyczyn� tego zdarzenia (wyrok S�du Apelacyjnego w Rzeszowie z 24 I 2013 r. III AUa 1040/12);
przerwa w odbywaniu przez pracownika drogi z pracy do domu zwi�zana z udzia�em w spotkaniu towarzyskim wy��cza mo�liwo�� uznania zdarzenia za wypadek w drodze z pracy (wyrok SN z 10 XII 1997 r., II UKN 383/97);
codzienne, zwyczajowe dokonywanie zakupów artyku�ów spo�ywczych podczas odbywania najkrótszej drogi z pracy do domu nie przerywa tej drogi, tak�e wówczas gdy dokonaniu zakupu towarzyszy spo�ycie alkoholu (wyrok SN z 20 IV 2001 r., II UKN 347/00);
pracownik odbywaj�cy drog� do pracy lub z pracy w�asnym samochodem nie przerywa tej drogi, je�li usuwa usterk� samochodu i w trakcie tej czynno�ci ulega wypadkowi. Zdarzenie jest wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, niezale�nie od tego, do kogo nale�a� teren, na którym nast�pi�o (wyrok SN z 22 I 1998 r., II UKN 462/97);
okoliczno��, �e do zdarzenia dosz�o na skutek nieostro�no�ci kierowcy samochodu i pope�nionych przez niego b��dów w czasie jazdy nie ma znaczenia dla oceny przes�anek wypadku, je�eli zdarzenie mia�o charakter nag�y (wyrok SN z 15 V 2001 r., II UKN 392/00).

Nale�y równie� mie� na uwadze rozbie�no�� pogl�dów judykatury w przedmiocie oceny wp�ywu stanu nietrze�wo�ci pracownika na mo�liwo�� zakwalifikowania danego zdarzenia jako wypadku.

Pierwotnie wskazywano, �e stan nietrze�wo�ci pracownika stanowi podstaw� odmowy uznania zdarzenia za wypadek przy pracy (wyrok SN z 1 XII 1998 r., sygn. akt II UKN 355/98). Nowsze orzecznictwo wypowiada si� przeciwko takiej koncepcji. Obecnie przewa�a stanowisko, zgodnie z którym decyduj�ce znaczenie maj� okoliczno�ci konkretnej sprawy (m.in. wyrok SN z 25 VI 2010 r., sygn. akt II UK 75/10), z kolei w wyroku z 27 IX 2002 r. (sygn. akt II UKN 579/01) S�d Najwy�szy stwierdzi� wr�cz, �e spo�ywanie przez pracownika alkoholu w czasie pracy lub stan nietrze�wo�ci w czasie wykonywania pracy nie wykluczaj� uznania danego zdarzenia za wypadek.

Nale�y pami�ta�, �e stanowisko pracodawcy wyra�one w karcie wypadku nie przes�dza o otrzymaniu przez pracownika okre�lonych �wiadcze�.
W istocie, o tym czy dane zdarzenie zostanie uznane za wypadek w drodze do pracy i z pracy ostatecznie i tak zadecyduje bowiem organ rentowy, czyli ZUS. Nie mo�na natomiast wykluczy� mo�liwo�ci wyst�pienia przez osob� poszkodowan� z powództwem do s�du przeciwko pracodawcy o ustalenie (w trybie art. 189 k.p.c.), �e konkretne zdarzenie by�o wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy. St�d te� tak istotne dla pracodawcy mo�e okaza� si� prawid�owe ustalenie okoliczno�ci i przyczyn wypadku, dokonywane w karcie wypadku.