Główne zasady mediacji: bezstronność i neutralność mediatora
Sztuka rozwiązywania konfliktów
W niniejszym artykule zostaną opisane kolejne dwie z głównych zasad dotyczących mediacji. Będzie to bezstronność mediatora, odnosząca się zarówno do stron konfliktu, jak i problemu, którego konflikt dotyczy, oraz zasada neutralności mediatora, szczególnie ważna w przypadku proponowania rozwiązań. Zasady te dotyczą roli i sytuacji mediatora w dyskursie mediacyjnym.
Obie zasady cechują się wysokim progiem ryzyka rozchwiania dyskursu mediacyjnego – jest to spowodowane bardzo płynną definicją obu zasad. Brak precyzyjnych granic wyżej wymienionych zasad powoduje częste ich przekraczanie, co zarazem prowadzi do osłabienia skuteczności mediacji. Dlatego też przestrzeganie wymienionych zasad jest bardzo istotne z punktu widzenia skuteczności mediacji, niestety granice, których powinni przestrzegać mediatorzy są tak subiektywne, iż wręcz nie możliwe do przestrzegania.
Zasada bezstronności mediatora dotyczy tak naprawdę stosunków łączących strony konfliktu i osobę mediatora, tak więc bezstronność mediatora zostaje zachowana dopóty, dopóki uważają tak strony sporu. Wynika to z faktu, iż mediator reprezentuje obie strony konfliktu i nie powinien on faworyzować żadnej z nich, pomimo na przykład prywatnych racji po którejś ze stron. Mediator nie powinien być związany towarzysko czy zawodowo z którąkolwiek ze stron, a jeżeli taka sytuacja zaistnieje, powinien on poinformować o tym stronę przeciwną. Zasada ta jest bardzo istotna z punktu widzenia możliwości rozwiązania konfliktu w drodze mediacji, gdyż każde, nawet najmniejsze jej złamanie powoduje odczucie niesprawiedliwości ewentualnego rozwiązania. Doskonałym przykładem, który ilustruje, jak ważna jest to zasada, jest rozprawa sądowa, w której sędzia – pomimo swej bezstronności – uważany jest subiektywnie przez jedna ze stron za zbyt mało obiektywnego. Sytuacja ta wywołuje uczucie niesprawiedliwości – niezależnie od wydanego wyroku, nawet jeżeli jest on korzystniejszy od oczekiwanego, to uważamy, iż inny sędzia byłby bardziej przychylny. Zasada ta jest niestety dość często łamana w naszym kraju. Nie wynika to oczywiście ze złej woli mediatora, a z samej sytuacji, jaka panuje w polskiej mediacji. Dotyczy to szczególnie mediacji gospodarczych, gdzie szereg instytucji posiada wewnętrzne struktury mediacyjne, które ze swej pozycji są bardzo często skażone różnego rodzaju powiązaniami i tym samym powodują niską skuteczność procesów mediacyjnych.
Neutralność mediatora jest kolejną zasadą dotyczącą postępowania mediatora w dyskursie mediacyjnym i relacji ze stronami konfliktu. Neutralność mediatora jest tak samo ważna jak bezstronność, gdyż brak jej zachowania powoduje podobne emocje jak niezachowanie bezstronności, to znaczy uczucie niesprawiedliwości. Bardzo istotne jest, aby mediator nie dał odczuć żadnej ze stron, iż identyfikuje się z jedną z nich, czy też forsował swoje prywatne opinie, niezależnie czy dotyczą one sprawy bezpośrednio czy tylko pośrednio, np. opinie dotyczące światopoglądu. Oczywiście mediator może proponować konkretne pomysły dotyczące konfliktu, niemniej jednak musi bardzo uważać, aby strony nie odebrały tych pomysłów jako wspierania jednej z nich. Zasada ta jest bardzo trudna do zachowania, gdyż podobnie jak przy bezstronności cechuje ją duża subiektywność.
Trzeba również pamiętać, iż płynne granice pozwalają na większą swobodę pracy mediatora i mogą zdecydowanie pomóc w osiągnięciu określonego rozwiązania. Dlatego ważne jest, aby przed rozpoczęciem procesu mediacyjnego jak najdokładniej wytyczyć granice, które będą obowiązywać podczas procesu mediacyjnego.
Zasada bezstronności mediatora dotyczy tak naprawdę stosunków łączących strony konfliktu i osobę mediatora, tak więc bezstronność mediatora zostaje zachowana dopóty, dopóki uważają tak strony sporu. Wynika to z faktu, iż mediator reprezentuje obie strony konfliktu i nie powinien on faworyzować żadnej z nich, pomimo na przykład prywatnych racji po którejś ze stron. Mediator nie powinien być związany towarzysko czy zawodowo z którąkolwiek ze stron, a jeżeli taka sytuacja zaistnieje, powinien on poinformować o tym stronę przeciwną. Zasada ta jest bardzo istotna z punktu widzenia możliwości rozwiązania konfliktu w drodze mediacji, gdyż każde, nawet najmniejsze jej złamanie powoduje odczucie niesprawiedliwości ewentualnego rozwiązania. Doskonałym przykładem, który ilustruje, jak ważna jest to zasada, jest rozprawa sądowa, w której sędzia – pomimo swej bezstronności – uważany jest subiektywnie przez jedna ze stron za zbyt mało obiektywnego. Sytuacja ta wywołuje uczucie niesprawiedliwości – niezależnie od wydanego wyroku, nawet jeżeli jest on korzystniejszy od oczekiwanego, to uważamy, iż inny sędzia byłby bardziej przychylny. Zasada ta jest niestety dość często łamana w naszym kraju. Nie wynika to oczywiście ze złej woli mediatora, a z samej sytuacji, jaka panuje w polskiej mediacji. Dotyczy to szczególnie mediacji gospodarczych, gdzie szereg instytucji posiada wewnętrzne struktury mediacyjne, które ze swej pozycji są bardzo często skażone różnego rodzaju powiązaniami i tym samym powodują niską skuteczność procesów mediacyjnych.
Neutralność mediatora jest kolejną zasadą dotyczącą postępowania mediatora w dyskursie mediacyjnym i relacji ze stronami konfliktu. Neutralność mediatora jest tak samo ważna jak bezstronność, gdyż brak jej zachowania powoduje podobne emocje jak niezachowanie bezstronności, to znaczy uczucie niesprawiedliwości. Bardzo istotne jest, aby mediator nie dał odczuć żadnej ze stron, iż identyfikuje się z jedną z nich, czy też forsował swoje prywatne opinie, niezależnie czy dotyczą one sprawy bezpośrednio czy tylko pośrednio, np. opinie dotyczące światopoglądu. Oczywiście mediator może proponować konkretne pomysły dotyczące konfliktu, niemniej jednak musi bardzo uważać, aby strony nie odebrały tych pomysłów jako wspierania jednej z nich. Zasada ta jest bardzo trudna do zachowania, gdyż podobnie jak przy bezstronności cechuje ją duża subiektywność.
Trzeba również pamiętać, iż płynne granice pozwalają na większą swobodę pracy mediatora i mogą zdecydowanie pomóc w osiągnięciu określonego rozwiązania. Dlatego ważne jest, aby przed rozpoczęciem procesu mediacyjnego jak najdokładniej wytyczyć granice, które będą obowiązywać podczas procesu mediacyjnego.
Autor: specjalista ds. rozwiązywania konfliktów, mediator
mediacje.nykiel@gmail.com
|
Pełna treść artykułu dostępna jest w formie e-gazety. Zamów Gazetę PDF  nr 1(93)2010  Zobacz więcej na temat: mediacja | zasady mediacji |
|
