Firma, nazwa i znak
Prawo własności intelektualnej
Prowadzenie każdej działalności gospodarczej związane jest z oferowaniem określonych towarów lub usług. Identyfikacja danych towarów bądź usług z konkretnym przedsiębiorcą ma zasadnicze znaczenie zarówno dla odbiorców, jak i dla samego przedsiębiorcy. Tej identyfikacji mają służyć przede wszystkim znaki towarowe. Przedsiębiorca natomiast występuję w obrocie pod firmą, a prowadzone przez niego przedsiębiorstwo może posiadać nazwę. Pomiędzy tymi oznaczeniami niejednokrotnie występuje kolizja.
Firma to nie przedsiębiorstwo
Zgodnie z art. 432 § 1 Kodeksu cywilnego przedsiębiorca działa pod firmą, natomiast firmą osoby prawnej jest jej nazwa. Inaczej niż w potocznym rozumieniu, firma jest oznaczeniem przedsiębiorcy, a nie prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa. Oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo to nazwa.
Firma przedsiębiorcy służy do jego identyfikacji, a prawo do firmy jest prawem podmiotowym przedsiębiorcy, bezwzględnym i skutecznym erga omnes. Firma, jako prawo podmiotowe nierozerwalnie związane z przedsiębiorcą, nie może być zbyta. Przedsiębiorca może jednak upoważnić innego przedsiębiorcę do korzystania ze swej firmy, pod warunkiem że nie wprowadza to w błąd. Zbyć można natomiast przedsiębiorstwo, w tym wchodzące w jego skład oznaczenie przedsiębiorstwa, czyli nazwę.
Ochrona prawa do firmy uregulowana jest w art. 4310 Kodeksu cywilnego. Przyznaje on przedsiębiorcy, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, uprawnienie do żądania zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia przedsiębiorca może żądać usunięcia jego skutków, złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie, naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej lub wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia.
Niezależnie od tego, firma chroniona jest na gruncie przepisów o dobrach osobistych (art. 23 w zw. z art. 43 kc) i niekiedy w oparciu o przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w takim zakresie, w jakim jej naruszenie przez innego przedsiębiorcę może być uznane za czyn nieuczciwej konkurencji.
Na marginesie należy wspomnieć, że w praktyce sporne pozostaje to, czy art. 5 Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji chroni oznaczenie przedsiębiorstwa, czyli jego nazwę, czy też obejmuje oznaczenia, które mogą oznaczać zarówno przedsiębiorcę (firma), jak i przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym lub funkcjonalnym (nazwa).
Prawo ochronne na znak towarowy
Znak towarowy to każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeśli nadaje się do odróżniania towarów lub usług jednego przedsiębiorstwa od towarów lub usług innej firmy.
Zgodnie z art. 154 Ustawy – Prawo własności przemysłowej używanie znaku towarowego polega w szczególności na:
Kolizja
Podstawową funkcją znaku towarowego jest funkcja odróżniania, czyli oznaczenia pochodzenia danego towaru lub usługi od konkretnego przedsiębiorcy.
Znak towarowy służy zatem innym celom niż firma, której funkcją jest indywidualizacja przedsiębiorcy jako podmiotu prawa. W praktyce jednak funkcje te niejednokrotnie krzyżują się. Znak towarowy służy odróżnianiu jednych towarów od drugich i ma wskazywać na źródło ich pochodzenia, w rezultacie zatem prowadzi do określonego przedsiębiorcy. Zależność odwrotna także występuje, choć w mniejszym zakresie, gdyż firma przedsiębiorcy – odróżniając go od innych przedsiębiorców – pośrednio odróżnia także jego towary.
Często spotykana jest także kolizja powstała na skutek występowania w obrocie prawnym takiego samego oznaczenia słownego dla oznaczenia znaku towarowego jednego przedsiębiorcy i firmy drugiego przedsiębiorcy.
Uregulowania ustawy – Prawo własności przemysłowej, dotyczące kolizji znaków towarowych z oznaczeniami odróżniającymi przedsiębiorcę, są dość fragmentaryczne i nie rozwiązują kompleksowo istoty problemu, aby nie powiedzieć, że po części te problemy jeszcze pogłębiają.
W doktrynie podnosi się bowiem, że art. 158 Prawa własności przemysłowej jest sprzeczny z art. 6 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/95/WE z 22 października 2008 r., mającej na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych (a wcześniej z poprzednią dyrektywą Rady 89/104/EWG).
Prawo własności przemysłowej nie wprowadza generalnego zakazu udzielania prawa ochronnego na znak towarowy, w sytuacji gdy stanowi on w całości lub części element firmy istniejącego już na rynku przedsiębiorcy.
Zgodnie z art. 131 ust. 5 Prawa własności przemysłowej, zgłoszenie w charakterze znaku towarowego oznaczenia, którym inna osoba posługuje się jako nazwą, pod którą prowadzi działalność gospodarczą, w szczególności jeśli jest ona wyrazem pospolitym, nie stanowi samoistnej podstawy do odmowy udzielenia prawa ochronnego, jeśli zgłaszający działał w dobrej wierze, a:
nazwa ta nie jest używana jako znak towarowy powszechnie znany na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej dla towarów tego samego rodzaju lub
w chwili zgłoszenia znaku nie było konfliktu interesów, szczególnie z uwagi na różny profil działalności, jej lokalny zasięg lub odmienne formy używania obu oznaczeń.
Powyższy artykuł jest przełamaniem zasady pierwszeństwa – umożliwia bowiem zarejestrowanie znaku towarowego, mimo że tożsame ze znakiem oznaczenie przedsiębiorstwa było już używane wcześniej, jednak pod warunkiem że zgłaszający znak działał w dobrej wierze.
Przyjmuje się, że cytowany artykuł dotyczy nazwy przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym, a nie firmy pod jaką działa przedsiębiorca. Oznaczenia, co do których danej osobie przysługują prawa osobiste lub majątkowe (w tym prawo do firmy), objęte są regulacją art. 131 ust. 1 pkt 1 Prawa własności przemysłowej, który stanowi, że nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, których używanie narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich. W konsekwencji, w przypadku kolizji późniejszego znaku towarowego z powstałą wcześniej firmą przedsiębiorcy, znak nie powinien uzyskać ochrony prawnej z uwagi na naruszanie wcześniejszego prawa do firmy (które jest prawem podmiotowym bezwzględnym).
Z kolei w sytuacji kolizji późniejszego znaku z oznaczeniem przedsiębiorstwa, co do którego nie istnieją prawa podmiotowe (nazwą przedsiębiorstwa a nie przedsiębiorcy), znak taki będzie mógł zostać zarejestrowany przy spełnieniu przesłanek z art. 131 ust. 5 Prawa własności przemysłowej.
Kolizja między zarejestrowanym znakiem towarowym a późniejszym oznaczeniem przedsiębiorstwa uregulowana została w art. 158 Prawa własności przemysłowej, zgodnie z którym uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy nie może zakazać posługiwania się przez inną osobę nazwą, pod którą prowadzi ona działalność gospodarczą, jeśli:
Artykuł ten odpowiada art. 6 ust. 1 dyrektywy 2008/95/WE o znakach towarowych. Zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości nazwisko, na tle art. 6 ust. 1 dyrektywy (a zatem i art. 156 ust. 1 pkt 1 prawa własności przemysłowej), nie odnosi się tylko do osób fizycznych, ale też do nazwy, pod jaką podmioty funkcjonują w obrocie, a zatem w Polsce także do firmy osoby prawnej.
Ryzyko konfuzji
Problem kolizji prawa do firmy i prawa ze znaku towarowego był przedmiotem kilku orzeczeń sądowych. Spośród nich wskazać warto postanowienie Sądu Najwyższego z 30 września 1994 r. (sygn. akt III CZP 109/94) stwierdzające, że jeśli przedsiębiorca miał rzeczywiste kontakty handlowe, a późniejsze uzyskanie przez inny podmiot rejestracji znaku towarowego o identycznym brzmieniu z nazwą tego przedsiębiorstwa mogłoby wprowadzić w błąd, to spełnione są wówczas warunki bezprawności używania takiego znaku.
Podobny pogląd przyjął Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 12 lipca 1994 r., sygn. Akt I Acr 477/94, na tle sporu przedsiębiorców z branży paliwowej do firmy i znaku towarowego Polpetrol. Stwierdzono, że fakt wcześniejszego używania tej nazwy, jako firmy przedsiębiorstwa, w połączeniu ze zbieżnym zakresem działalności obu podmiotów może doprowadzić do powstania błędu u kontrahentów, skutkiem czego zasadne było uznanie, że to uprawniony ze znaku towarowego dokonał naruszenia prawa do firmy, a nie odwrotnie. Sam fakt zarejestrowania i używania znaku towarowego nie mógł stanowić w ocenie sądów wystarczającej podstawy do udzielenia ochrony uprawnionemu ze znaku towarowego.
Na uwagę zasługuje też wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 4 listopada 2008 r. (sygn. akt VI SA/Wa 1324/08), z którego wynika, że ryzyko konfuzji wśród odbiorców nie jest konieczną przesłanką udzielenia ochrony firmie przedsiębiorcy. O naruszeniu prawa do firmy można bowiem mówić nie tylko wówczas, gdy osoba nieuprawniona rejestruje na swoją rzecz pełną nazwę osoby prawnej, ale też wtedy, gdy dokonuje zgłoszenia w celu uzyskania ochrony części nazwy, jeśli ta część ma charakter wyróżniający.
Ponadto kolizja prawa do nazwy handlowej i prawa do znaku towarowego może wystąpić pomimo nieistnienia podobieństwa produkowanych towarów, a zatem mimo nieistnienia niebezpieczeństwa wprowadzenia w błąd – firma indywidualizuje bowiem osobę prawną, która poprzez nazwę wyrabia sobie renomę, solidność świadczonych usług. Dlatego używanie oznaczenia z późniejszym pierwszeństwem korzystania może przynieść nienależną korzyść lub być szkodliwe dla wartości odróżniającego charakteru bądź renomy oznaczenia z wcześniejszym pierwszeństwem korzystania. W przypadku kolizji między firmą (nazwą) przedsiębiorstwa a zarejestrowanym z gorszym pierwszeństwem znakiem towarowym priorytet przyznaje się prawu powstałemu wcześniej.
Podobne stanowisko prezentuje Europejski Trybunał Sprawiedliwości, z którego orzeczeń w przedmiocie kolizji między znakiem towarowym a innymi oznaczeniami indywidualizującymi przedsiębiorstwo wynika, iż nie jest istotne postrzeganie oznaczenia przez odbiorców ani nie jest konieczne, aby oznaczenie wskazywało na pochodzenie towarów. Ważna jest ochrona uzasadnionych interesów uprawnionego do znaku towarowego i funkcje spełniane przez znak, w tym gwarancja pochodzenia.
Zatem uprawnionemu ze znaku towarowego przysługuje ochrona także wtedy, gdy osoba trzecia używa w obrocie oznaczenia naruszającego jego prawa, nawet wówczas gdy oznaczenie to nie jest umieszczane na towarach, ale odbywa się w relacji i odniesieniu do towarów lub usług, dla których zarejestrowano znak towarowy.
Unieważnienie znaku towarowego
Osoba prawna, której prawo do firmy naruszono przez rejestrację znaku towarowego może żądać unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy. Zgodnie z art. 164 Prawa własności przemysłowej żądanie takie może zgłosić każda osoba, która ma w tym interes prawny, jeśli wykaże, że nie zostały spełnione ustawowe warunki wymagane do uzyskania tego prawa, szczególnie naruszenie praw osobistych lub majątkowych osób trzecich czy zgłoszenie znaku w złej wierze do Urzędu Patentowego w celu uzyskania ochrony.
W tym kontekście należy jednak zwrócić uwagę na ograniczenia czasowe wystąpienia z wnioskiem o unieważnienie prawa ochronnego. Z wnioskiem nie można wystąpić w sytuacji naruszenia praw osobistych lub majątkowych, jeśli przez pięć kolejnych lat używania zarejestrowanego znaku wnioskujący (będąc świadomym jego używania) nie sprzeciwiał się temu. Powyższe ograniczenie nie ma jednak zastosowania, jeśli uprawniony uzyskał prawo działając w złej wierze.
Konkluzje
Choć to rolą znaków towarowych jest zapewnienie odróżniania towarów lub usług różnych przedsiębiorców, to często funkcje te spełnia też firma przedsiębiorcy czy nazwa prowadzonego przedsiębiorstwa. Ma to miejsce zwłaszcza wówczas, gdy bardziej znana jest firma niż znak towarowy lub też w sytuacji gdy dany towar w ogóle nie jest opatrywany znakiem. Wówczas to firma pełni funkcję indywidualizującą produkty.
Między różnymi oznaczeniami – firmą, nazwą przedsiębiorstwa czy znakiem towarowym – wielokrotnie zachodzi kolizja spowodowana posługiwaniem się nimi w obrocie przez różne podmioty, a jej rozstrzygnięcie przeważnie jest problematyczne.
Zgodnie z art. 432 § 1 Kodeksu cywilnego przedsiębiorca działa pod firmą, natomiast firmą osoby prawnej jest jej nazwa. Inaczej niż w potocznym rozumieniu, firma jest oznaczeniem przedsiębiorcy, a nie prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa. Oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo to nazwa.
Firma przedsiębiorcy służy do jego identyfikacji, a prawo do firmy jest prawem podmiotowym przedsiębiorcy, bezwzględnym i skutecznym erga omnes. Firma, jako prawo podmiotowe nierozerwalnie związane z przedsiębiorcą, nie może być zbyta. Przedsiębiorca może jednak upoważnić innego przedsiębiorcę do korzystania ze swej firmy, pod warunkiem że nie wprowadza to w błąd. Zbyć można natomiast przedsiębiorstwo, w tym wchodzące w jego skład oznaczenie przedsiębiorstwa, czyli nazwę.
Ochrona prawa do firmy uregulowana jest w art. 4310 Kodeksu cywilnego. Przyznaje on przedsiębiorcy, którego prawo do firmy zostało zagrożone cudzym działaniem, uprawnienie do żądania zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia przedsiębiorca może żądać usunięcia jego skutków, złożenia oświadczenia lub oświadczeń w odpowiedniej treści i formie, naprawienia na zasadach ogólnych szkody majątkowej lub wydania korzyści uzyskanej przez osobę, która dopuściła się naruszenia.
Niezależnie od tego, firma chroniona jest na gruncie przepisów o dobrach osobistych (art. 23 w zw. z art. 43 kc) i niekiedy w oparciu o przepisy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w takim zakresie, w jakim jej naruszenie przez innego przedsiębiorcę może być uznane za czyn nieuczciwej konkurencji.
Na marginesie należy wspomnieć, że w praktyce sporne pozostaje to, czy art. 5 Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji chroni oznaczenie przedsiębiorstwa, czyli jego nazwę, czy też obejmuje oznaczenia, które mogą oznaczać zarówno przedsiębiorcę (firma), jak i przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym lub funkcjonalnym (nazwa).
Prawo ochronne na znak towarowy
Znak towarowy to każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeśli nadaje się do odróżniania towarów lub usług jednego przedsiębiorstwa od towarów lub usług innej firmy.
Zgodnie z art. 154 Ustawy – Prawo własności przemysłowej używanie znaku towarowego polega w szczególności na:
- umieszczaniu tego znaku na towarach objętych prawem ochronnym lub ich opakowaniach, oferowaniu i wprowadzaniu tych towarów do obrotu, ich imporcie lub eksporcie oraz składowaniu w celu oferowania i wprowadzania do obrotu, a także oferowaniu lub świadczeniu usług pod tym znakiem;
- umieszczaniu znaku na dokumentach związanych z wprowadzaniem towarów do obrotu lub związanych ze świadczeniem usług;
- posługiwaniu się nim w celu reklamy.
Kolizja
Podstawową funkcją znaku towarowego jest funkcja odróżniania, czyli oznaczenia pochodzenia danego towaru lub usługi od konkretnego przedsiębiorcy.
Znak towarowy służy zatem innym celom niż firma, której funkcją jest indywidualizacja przedsiębiorcy jako podmiotu prawa. W praktyce jednak funkcje te niejednokrotnie krzyżują się. Znak towarowy służy odróżnianiu jednych towarów od drugich i ma wskazywać na źródło ich pochodzenia, w rezultacie zatem prowadzi do określonego przedsiębiorcy. Zależność odwrotna także występuje, choć w mniejszym zakresie, gdyż firma przedsiębiorcy – odróżniając go od innych przedsiębiorców – pośrednio odróżnia także jego towary.
Często spotykana jest także kolizja powstała na skutek występowania w obrocie prawnym takiego samego oznaczenia słownego dla oznaczenia znaku towarowego jednego przedsiębiorcy i firmy drugiego przedsiębiorcy.
Uregulowania ustawy – Prawo własności przemysłowej, dotyczące kolizji znaków towarowych z oznaczeniami odróżniającymi przedsiębiorcę, są dość fragmentaryczne i nie rozwiązują kompleksowo istoty problemu, aby nie powiedzieć, że po części te problemy jeszcze pogłębiają.
W doktrynie podnosi się bowiem, że art. 158 Prawa własności przemysłowej jest sprzeczny z art. 6 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/95/WE z 22 października 2008 r., mającej na celu zbliżenie ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do znaków towarowych (a wcześniej z poprzednią dyrektywą Rady 89/104/EWG).
Prawo własności przemysłowej nie wprowadza generalnego zakazu udzielania prawa ochronnego na znak towarowy, w sytuacji gdy stanowi on w całości lub części element firmy istniejącego już na rynku przedsiębiorcy.
Zgodnie z art. 131 ust. 5 Prawa własności przemysłowej, zgłoszenie w charakterze znaku towarowego oznaczenia, którym inna osoba posługuje się jako nazwą, pod którą prowadzi działalność gospodarczą, w szczególności jeśli jest ona wyrazem pospolitym, nie stanowi samoistnej podstawy do odmowy udzielenia prawa ochronnego, jeśli zgłaszający działał w dobrej wierze, a:
nazwa ta nie jest używana jako znak towarowy powszechnie znany na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej dla towarów tego samego rodzaju lub
w chwili zgłoszenia znaku nie było konfliktu interesów, szczególnie z uwagi na różny profil działalności, jej lokalny zasięg lub odmienne formy używania obu oznaczeń.
Powyższy artykuł jest przełamaniem zasady pierwszeństwa – umożliwia bowiem zarejestrowanie znaku towarowego, mimo że tożsame ze znakiem oznaczenie przedsiębiorstwa było już używane wcześniej, jednak pod warunkiem że zgłaszający znak działał w dobrej wierze.
Przyjmuje się, że cytowany artykuł dotyczy nazwy przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym, a nie firmy pod jaką działa przedsiębiorca. Oznaczenia, co do których danej osobie przysługują prawa osobiste lub majątkowe (w tym prawo do firmy), objęte są regulacją art. 131 ust. 1 pkt 1 Prawa własności przemysłowej, który stanowi, że nie udziela się praw ochronnych na oznaczenia, których używanie narusza prawa osobiste lub majątkowe osób trzecich. W konsekwencji, w przypadku kolizji późniejszego znaku towarowego z powstałą wcześniej firmą przedsiębiorcy, znak nie powinien uzyskać ochrony prawnej z uwagi na naruszanie wcześniejszego prawa do firmy (które jest prawem podmiotowym bezwzględnym).
Z kolei w sytuacji kolizji późniejszego znaku z oznaczeniem przedsiębiorstwa, co do którego nie istnieją prawa podmiotowe (nazwą przedsiębiorstwa a nie przedsiębiorcy), znak taki będzie mógł zostać zarejestrowany przy spełnieniu przesłanek z art. 131 ust. 5 Prawa własności przemysłowej.
Kolizja między zarejestrowanym znakiem towarowym a późniejszym oznaczeniem przedsiębiorstwa uregulowana została w art. 158 Prawa własności przemysłowej, zgodnie z którym uprawniony z prawa ochronnego na znak towarowy nie może zakazać posługiwania się przez inną osobę nazwą, pod którą prowadzi ona działalność gospodarczą, jeśli:
- nazwa ta nie jest używana w charakterze oznaczenia towarów będących przedmiotem tej działalności i
- nie zachodzi możliwość wprowadzenia odbiorców w błąd co do pochodzenia towarów, szczególnie ze względu na różny profil działalności lub lokalny zasięg używania tej nazwy,
- a osoba posługująca się nazwą działa w dobrej wierze (w przypadku złej wiary uprawniony może zakazać osobie trzeciej posługiwania się taką nazwą).
Artykuł ten odpowiada art. 6 ust. 1 dyrektywy 2008/95/WE o znakach towarowych. Zgodnie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości nazwisko, na tle art. 6 ust. 1 dyrektywy (a zatem i art. 156 ust. 1 pkt 1 prawa własności przemysłowej), nie odnosi się tylko do osób fizycznych, ale też do nazwy, pod jaką podmioty funkcjonują w obrocie, a zatem w Polsce także do firmy osoby prawnej.
Ryzyko konfuzji
Problem kolizji prawa do firmy i prawa ze znaku towarowego był przedmiotem kilku orzeczeń sądowych. Spośród nich wskazać warto postanowienie Sądu Najwyższego z 30 września 1994 r. (sygn. akt III CZP 109/94) stwierdzające, że jeśli przedsiębiorca miał rzeczywiste kontakty handlowe, a późniejsze uzyskanie przez inny podmiot rejestracji znaku towarowego o identycznym brzmieniu z nazwą tego przedsiębiorstwa mogłoby wprowadzić w błąd, to spełnione są wówczas warunki bezprawności używania takiego znaku.
Podobny pogląd przyjął Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 12 lipca 1994 r., sygn. Akt I Acr 477/94, na tle sporu przedsiębiorców z branży paliwowej do firmy i znaku towarowego Polpetrol. Stwierdzono, że fakt wcześniejszego używania tej nazwy, jako firmy przedsiębiorstwa, w połączeniu ze zbieżnym zakresem działalności obu podmiotów może doprowadzić do powstania błędu u kontrahentów, skutkiem czego zasadne było uznanie, że to uprawniony ze znaku towarowego dokonał naruszenia prawa do firmy, a nie odwrotnie. Sam fakt zarejestrowania i używania znaku towarowego nie mógł stanowić w ocenie sądów wystarczającej podstawy do udzielenia ochrony uprawnionemu ze znaku towarowego.
Na uwagę zasługuje też wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 4 listopada 2008 r. (sygn. akt VI SA/Wa 1324/08), z którego wynika, że ryzyko konfuzji wśród odbiorców nie jest konieczną przesłanką udzielenia ochrony firmie przedsiębiorcy. O naruszeniu prawa do firmy można bowiem mówić nie tylko wówczas, gdy osoba nieuprawniona rejestruje na swoją rzecz pełną nazwę osoby prawnej, ale też wtedy, gdy dokonuje zgłoszenia w celu uzyskania ochrony części nazwy, jeśli ta część ma charakter wyróżniający.
Ponadto kolizja prawa do nazwy handlowej i prawa do znaku towarowego może wystąpić pomimo nieistnienia podobieństwa produkowanych towarów, a zatem mimo nieistnienia niebezpieczeństwa wprowadzenia w błąd – firma indywidualizuje bowiem osobę prawną, która poprzez nazwę wyrabia sobie renomę, solidność świadczonych usług. Dlatego używanie oznaczenia z późniejszym pierwszeństwem korzystania może przynieść nienależną korzyść lub być szkodliwe dla wartości odróżniającego charakteru bądź renomy oznaczenia z wcześniejszym pierwszeństwem korzystania. W przypadku kolizji między firmą (nazwą) przedsiębiorstwa a zarejestrowanym z gorszym pierwszeństwem znakiem towarowym priorytet przyznaje się prawu powstałemu wcześniej.
Podobne stanowisko prezentuje Europejski Trybunał Sprawiedliwości, z którego orzeczeń w przedmiocie kolizji między znakiem towarowym a innymi oznaczeniami indywidualizującymi przedsiębiorstwo wynika, iż nie jest istotne postrzeganie oznaczenia przez odbiorców ani nie jest konieczne, aby oznaczenie wskazywało na pochodzenie towarów. Ważna jest ochrona uzasadnionych interesów uprawnionego do znaku towarowego i funkcje spełniane przez znak, w tym gwarancja pochodzenia.
Zatem uprawnionemu ze znaku towarowego przysługuje ochrona także wtedy, gdy osoba trzecia używa w obrocie oznaczenia naruszającego jego prawa, nawet wówczas gdy oznaczenie to nie jest umieszczane na towarach, ale odbywa się w relacji i odniesieniu do towarów lub usług, dla których zarejestrowano znak towarowy.
Unieważnienie znaku towarowego
Osoba prawna, której prawo do firmy naruszono przez rejestrację znaku towarowego może żądać unieważnienia prawa ochronnego na znak towarowy. Zgodnie z art. 164 Prawa własności przemysłowej żądanie takie może zgłosić każda osoba, która ma w tym interes prawny, jeśli wykaże, że nie zostały spełnione ustawowe warunki wymagane do uzyskania tego prawa, szczególnie naruszenie praw osobistych lub majątkowych osób trzecich czy zgłoszenie znaku w złej wierze do Urzędu Patentowego w celu uzyskania ochrony.
W tym kontekście należy jednak zwrócić uwagę na ograniczenia czasowe wystąpienia z wnioskiem o unieważnienie prawa ochronnego. Z wnioskiem nie można wystąpić w sytuacji naruszenia praw osobistych lub majątkowych, jeśli przez pięć kolejnych lat używania zarejestrowanego znaku wnioskujący (będąc świadomym jego używania) nie sprzeciwiał się temu. Powyższe ograniczenie nie ma jednak zastosowania, jeśli uprawniony uzyskał prawo działając w złej wierze.
Konkluzje
Choć to rolą znaków towarowych jest zapewnienie odróżniania towarów lub usług różnych przedsiębiorców, to często funkcje te spełnia też firma przedsiębiorcy czy nazwa prowadzonego przedsiębiorstwa. Ma to miejsce zwłaszcza wówczas, gdy bardziej znana jest firma niż znak towarowy lub też w sytuacji gdy dany towar w ogóle nie jest opatrywany znakiem. Wówczas to firma pełni funkcję indywidualizującą produkty.
Między różnymi oznaczeniami – firmą, nazwą przedsiębiorstwa czy znakiem towarowym – wielokrotnie zachodzi kolizja spowodowana posługiwaniem się nimi w obrocie przez różne podmioty, a jej rozstrzygnięcie przeważnie jest problematyczne.
|
nr 12(116)2011  |
|
