IN or OUT
Faktoring - podatkowe oraz bilansowe ujęcie przychodów i kosztów przedsiębiorcy
Faktoring staje się powszechnie wykorzystywaną przez przedsiębiorców alternatywą na zabezpieczenie przed ryzykiem niewypłacalności kontrahentów i zwiększenie własnej płynności finansowej. Jakie skutki rodzą operacje związane z faktoringiem po stronie faktoranta?
Możliwość zawarcia transakcji faktoringu oferowana jest przedsiębiorcom przez rosnącą grupę instytucji finansowych, zwanych w tym przypadku faktorami, i służy zarządzaniu należnościami od kontrahentów. Niesie ze sobą wiele zalet, m.in. przeniesienie roli finansowania cyklu rozliczeniowego transakcji (szczególnie z odroczonym terminem płatności) na faktora i zachowanie własnej płynności finansowej odpowiadającej aktualnemu poziomowi sprzedaży. Co do zasady, zawarcie umowy faktoringu oznacza cesję wierzytelności od poszczególnych kontrahentów przedsiębiorcy (faktoranta) na faktora. W przypadku zawarcia umowy faktoringu pełnego faktor przejmuje dodatkowo ryzyko związane z niewypłacalnością dłużnika i ponosi ciężar odpowiedzialności za skutki nieterminowego spłacenia kwoty należności. Dodatkowo w wielu przypadkach wyspecjalizowany faktor przejmuje monitoring sytuacji finansowej kontrahentów faktoranta. Faktoring stanowi zatem konkurencyjną alternatywę wobec kredytu bankowego.
Faktoring w ujęciu podatkowym
Można zaryzykować stwierdzenie, że cesja własnych wierzytelności przez faktoranta na faktora przed upływem terminu zapłaty ma służyć m.in. pozyskaniu środków pieniężnych na wypełnienie zobowiązań podatkowych wynikających z wykonania usługi czy dostawy towaru. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, co przy długich terminach płatności może przysporzyć kłopotów przedsiębiorcy. Zawarcie umowy factoringu, skutkującej w praktyce nabyciem wierzytelności faktoranta przez faktora, nadal rodzi wiele wątpliwości w zakresie opodatkowania. W zakresie podatku od towarów i usług w przypadku usług faktoringowych znajdzie zastosowanie art. 43 ustawy o podatku od towarów i usług (u.p.t.u.), stanowiący katalog czynności podlegających zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Ustawodawca w art. 43 ust. 15 u.p.t.u. wskazuje, że zwolnień dotyczących wymienionych w katalogu usług finansowych nie stosuje się m.in. do czynności ściągania długów, w tym faktoringu. Na gruncie ustawy usługa faktoringu powinna być zatem traktowana jak cesja wierzytelności, która niezależnie od rodzaju umowy zawartej między stronami podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług po stronie faktora.
Wynagrodzenie faktora będzie obejmowało m.in. prowizję (przygotowawczą i administracyjną) oraz dyskonto naliczone przy nabyciu wierzytelności. Składniki wynagrodzenia faktora według większości organów podatkowych będą stanowiły podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Co do zasady odsetki przysługujące faktorowi nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Wyjątek w tym wypadku będą stanowiły odsetki stanowiące część dyskonta przysługującego faktorowi, w tym szczególnie w przypadku usług faktoringu odwróconego, w którym odsetki traktowane są jak składnik wynagrodzenia faktora.
Faktorant będzie zobowiązany natomiast uiścić należny podatek od towarów i usług w momencie rozliczenia świadczonej usługi bądź dostawy towaru na rzecz kontrahenta. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, a zgodnie z art. 19 ust. 4 u.p.t.u. w przypadku gdy dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, jednak nie później niż siódmego dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
Samo zbycie należności przez faktoranta nie będzie stanowiło czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Będzie mu jednak przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych przez faktora, pod warunkiem, że wierzytelność stanowiąca przedmiot umowy leży w zakresie przedmiotu jego działalności gospodarczej.
Po stronie faktoranta przychód powstanie (zgodnie z art. 14 ust. 1c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, u.p.d.o.f.) w dniu wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż w dniu wystawienia faktury lub uregulowania należności. Przychodem dla faktoranta dokonującego sprzedaży podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie zatem należność wynikająca z wystawionej faktury, pomniejszona o podatek od towarów i usług. Po zawarciu umowy faktoringu wszelkie wyżej wymienione zobowiązania wynikające z wynagrodzenia faktora udokumentowanego wystawioną fakturą będą stanowiły koszt uzyskania przychodu faktoranta.
Faktoranci powinni zwrócić szczególną uwagę przy ujmowaniu straty z tytułu zbycia wierzytelności na rzecz faktora. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 34 u.p.d.o.f. i art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (u.p.d.o.p.) stratę z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu jedynie wtedy, kiedy wierzytelność ta uprzednio na podstawie art. 14 została zarachowana jako przychód należny.
Ujęcie księgowe faktoringu właściwego (pełnego)
W przypadku gdy podmiot zawarł umowę faktoringu właściwego, ewidencja operacji gospodarczych z nim związanych wygląda następująco. Pierwsza transakcja dotyczy ujęcia w księgach rachunkowych faktoranta faktury sprzedaży (towaru bądź usługi), która następnie jako wierzytelność zostanie odsprzedana faktorowi. Księgowanie tej transakcji polega na ujęciu wartości brutto z faktury sprzedaży na koncie Rozrachunki z odbiorcami w korespondencji z kontami Przychód ze sprzedaży (wartość netto faktury) oraz Rozrachunki z tytułu podatku VAT należnego, gdzie ujmujemy należny podatek od towarów i usług.
Jednocześnie z wystawieniem i zaksięgowaniem faktury sprzedaży, w dniu przejęcia wierzytelności przez faktora wierzytelność powinna zostać wyksięgowana z ksiąg faktoranta. Kwota, która jest równa wartości brutto faktury sprzedaży zostanie wyksięgowana z konta Rozrachunki z odbiorcami w koszty finansowe. Następnie wartość sprzedanej faktorowi wierzytelności zostanie ujęta jako należność na koncie Pozostałe rozrachunki (rozrachunki z faktorem), które będą dla faktoranta przychodem finansowym.
Faktor, z tytułu świadczenia usługi faktoringu pełnego, wystawia na rzecz faktoranta fakturę. Wartość netto faktury będzie dla faktoranta kosztem finansowym, a wykazany na niej podatek od towarów i usług należy ująć na koncie Podatek VAT naliczony. Wartość brutto faktury zmniejsza należności od faktora. Księgujemy ją jako zobowiązanie na koncie Pozostałe rozrachunki (Rozrachunki z faktorem). Wpływ środków pieniężnych od faktora na rachunek bankowy faktoranta jest różnicą między wartością sprzedanej wierzytelności a fakturą otrzymaną od faktora z tytułu usług faktoringu. Płatność tę ujmujemy na koncie Rachunek bankowy w korespondencji z kontem Pozostałe rozrachunki (Rozrachunki z faktorem).
Ewidencja faktoringu niewłaściwego (niepełnego)
Faktoring niewłaściwy, z uwagi na charakter braku przejęcia przez faktora ryzyka za niewypłacalność dłużnika, ewidencjonujemy analogicznie jak umowę pożyczki. Wierzytelność pozostaje w księgach rachunkowych faktoranta do momentu spłaty należności na rachunek faktora. Analogicznie jak w przypadku faktoringu pełnego, pierwsza transakcja dotyczy ujęcia faktury sprzedaży towaru bądź usługi zewnętrznemu podmiotowi gospodarczemu (dłużnikowi). Na poczet przekazanej faktury sprzedaży do instytucji faktoringowej otrzymamy tzw. pożyczkę faktoringową. W związku z tym druga operacja księgowa polega na ujęciu otrzymanej pożyczki od faktora (pożyczki faktoringowej). Powyższą transakcję ujmiemy na koncie Rachunek bankowy w korespondencji z kontem Pozostałe rozrachunki (Pożyczka faktoringowa). Na rachunek bankowy faktoranta wpływa kwota już pomniejszona o wartość faktury wystawionej przez faktora za usługę faktoringu. Wystawioną przez faktora fakturę za usługą faktoringową księgujemy tak samo, jak w przypadku faktoringu pełnego.
Różnice w sposobie ewidencji faktoringu niepełnego pojawią się w sposobie ujęcia w księgach faktoranta rozliczenia wierzytelności od dłużnika. Zapisu należy dokonać dopiero pod datą uzyskania informacji od faktora o uregulowaniu zapłaty przez dłużnika. Następuje to poprzez przeksięgowanie należności od dłużnika z konta Rozrachunki z odbiorcami na konto Pozostałe rozrachunki (pożyczka faktoringowa). Księgowanie to rozlicza wcześniej ujęte na tym koncie zobowiązanie z tytułu udzielonej pożyczki faktoringowej i za usługi faktoringowej.
Zdarza się, że dłużnik nie dokona płatności na konto faktora. Wówczas faktorant musi zwrócić udzieloną pożyczkę faktoringową faktorowi. Spłaconą pożyczkę wyksięgowujemy z konta Pozostałe rozrachunki (pożyczka faktoringowa) w korespondencji z kontem Rachunek bankowy.
Joanna Szpakowska
Kierownik Zespołu Księgowego
BSO Outsourcing sp. z o.o.
Katarzyna Madera
Księgowa
BSO Outsourcing sp. z o.o.
Faktoring w ujęciu podatkowym
Można zaryzykować stwierdzenie, że cesja własnych wierzytelności przez faktoranta na faktora przed upływem terminu zapłaty ma służyć m.in. pozyskaniu środków pieniężnych na wypełnienie zobowiązań podatkowych wynikających z wykonania usługi czy dostawy towaru. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, co przy długich terminach płatności może przysporzyć kłopotów przedsiębiorcy. Zawarcie umowy factoringu, skutkującej w praktyce nabyciem wierzytelności faktoranta przez faktora, nadal rodzi wiele wątpliwości w zakresie opodatkowania. W zakresie podatku od towarów i usług w przypadku usług faktoringowych znajdzie zastosowanie art. 43 ustawy o podatku od towarów i usług (u.p.t.u.), stanowiący katalog czynności podlegających zwolnieniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Ustawodawca w art. 43 ust. 15 u.p.t.u. wskazuje, że zwolnień dotyczących wymienionych w katalogu usług finansowych nie stosuje się m.in. do czynności ściągania długów, w tym faktoringu. Na gruncie ustawy usługa faktoringu powinna być zatem traktowana jak cesja wierzytelności, która niezależnie od rodzaju umowy zawartej między stronami podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług po stronie faktora.
Wynagrodzenie faktora będzie obejmowało m.in. prowizję (przygotowawczą i administracyjną) oraz dyskonto naliczone przy nabyciu wierzytelności. Składniki wynagrodzenia faktora według większości organów podatkowych będą stanowiły podstawę opodatkowania podatkiem od towarów i usług. Co do zasady odsetki przysługujące faktorowi nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Wyjątek w tym wypadku będą stanowiły odsetki stanowiące część dyskonta przysługującego faktorowi, w tym szczególnie w przypadku usług faktoringu odwróconego, w którym odsetki traktowane są jak składnik wynagrodzenia faktora.
Faktorant będzie zobowiązany natomiast uiścić należny podatek od towarów i usług w momencie rozliczenia świadczonej usługi bądź dostawy towaru na rzecz kontrahenta. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi, a zgodnie z art. 19 ust. 4 u.p.t.u. w przypadku gdy dostawa towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, jednak nie później niż siódmego dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
Samo zbycie należności przez faktoranta nie będzie stanowiło czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Będzie mu jednak przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego z faktur wystawionych przez faktora, pod warunkiem, że wierzytelność stanowiąca przedmiot umowy leży w zakresie przedmiotu jego działalności gospodarczej.
Po stronie faktoranta przychód powstanie (zgodnie z art. 14 ust. 1c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, u.p.d.o.f.) w dniu wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż w dniu wystawienia faktury lub uregulowania należności. Przychodem dla faktoranta dokonującego sprzedaży podlegającej opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie zatem należność wynikająca z wystawionej faktury, pomniejszona o podatek od towarów i usług. Po zawarciu umowy faktoringu wszelkie wyżej wymienione zobowiązania wynikające z wynagrodzenia faktora udokumentowanego wystawioną fakturą będą stanowiły koszt uzyskania przychodu faktoranta.
Faktoranci powinni zwrócić szczególną uwagę przy ujmowaniu straty z tytułu zbycia wierzytelności na rzecz faktora. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 34 u.p.d.o.f. i art. 16 ust. 1 pkt 39 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (u.p.d.o.p.) stratę z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu jedynie wtedy, kiedy wierzytelność ta uprzednio na podstawie art. 14 została zarachowana jako przychód należny.
Ujęcie księgowe faktoringu właściwego (pełnego)
W przypadku gdy podmiot zawarł umowę faktoringu właściwego, ewidencja operacji gospodarczych z nim związanych wygląda następująco. Pierwsza transakcja dotyczy ujęcia w księgach rachunkowych faktoranta faktury sprzedaży (towaru bądź usługi), która następnie jako wierzytelność zostanie odsprzedana faktorowi. Księgowanie tej transakcji polega na ujęciu wartości brutto z faktury sprzedaży na koncie Rozrachunki z odbiorcami w korespondencji z kontami Przychód ze sprzedaży (wartość netto faktury) oraz Rozrachunki z tytułu podatku VAT należnego, gdzie ujmujemy należny podatek od towarów i usług.
Jednocześnie z wystawieniem i zaksięgowaniem faktury sprzedaży, w dniu przejęcia wierzytelności przez faktora wierzytelność powinna zostać wyksięgowana z ksiąg faktoranta. Kwota, która jest równa wartości brutto faktury sprzedaży zostanie wyksięgowana z konta Rozrachunki z odbiorcami w koszty finansowe. Następnie wartość sprzedanej faktorowi wierzytelności zostanie ujęta jako należność na koncie Pozostałe rozrachunki (rozrachunki z faktorem), które będą dla faktoranta przychodem finansowym.
Faktor, z tytułu świadczenia usługi faktoringu pełnego, wystawia na rzecz faktoranta fakturę. Wartość netto faktury będzie dla faktoranta kosztem finansowym, a wykazany na niej podatek od towarów i usług należy ująć na koncie Podatek VAT naliczony. Wartość brutto faktury zmniejsza należności od faktora. Księgujemy ją jako zobowiązanie na koncie Pozostałe rozrachunki (Rozrachunki z faktorem). Wpływ środków pieniężnych od faktora na rachunek bankowy faktoranta jest różnicą między wartością sprzedanej wierzytelności a fakturą otrzymaną od faktora z tytułu usług faktoringu. Płatność tę ujmujemy na koncie Rachunek bankowy w korespondencji z kontem Pozostałe rozrachunki (Rozrachunki z faktorem).
Ewidencja faktoringu niewłaściwego (niepełnego)
Faktoring niewłaściwy, z uwagi na charakter braku przejęcia przez faktora ryzyka za niewypłacalność dłużnika, ewidencjonujemy analogicznie jak umowę pożyczki. Wierzytelność pozostaje w księgach rachunkowych faktoranta do momentu spłaty należności na rachunek faktora. Analogicznie jak w przypadku faktoringu pełnego, pierwsza transakcja dotyczy ujęcia faktury sprzedaży towaru bądź usługi zewnętrznemu podmiotowi gospodarczemu (dłużnikowi). Na poczet przekazanej faktury sprzedaży do instytucji faktoringowej otrzymamy tzw. pożyczkę faktoringową. W związku z tym druga operacja księgowa polega na ujęciu otrzymanej pożyczki od faktora (pożyczki faktoringowej). Powyższą transakcję ujmiemy na koncie Rachunek bankowy w korespondencji z kontem Pozostałe rozrachunki (Pożyczka faktoringowa). Na rachunek bankowy faktoranta wpływa kwota już pomniejszona o wartość faktury wystawionej przez faktora za usługę faktoringu. Wystawioną przez faktora fakturę za usługą faktoringową księgujemy tak samo, jak w przypadku faktoringu pełnego.
Różnice w sposobie ewidencji faktoringu niepełnego pojawią się w sposobie ujęcia w księgach faktoranta rozliczenia wierzytelności od dłużnika. Zapisu należy dokonać dopiero pod datą uzyskania informacji od faktora o uregulowaniu zapłaty przez dłużnika. Następuje to poprzez przeksięgowanie należności od dłużnika z konta Rozrachunki z odbiorcami na konto Pozostałe rozrachunki (pożyczka faktoringowa). Księgowanie to rozlicza wcześniej ujęte na tym koncie zobowiązanie z tytułu udzielonej pożyczki faktoringowej i za usługi faktoringowej.
Zdarza się, że dłużnik nie dokona płatności na konto faktora. Wówczas faktorant musi zwrócić udzieloną pożyczkę faktoringową faktorowi. Spłaconą pożyczkę wyksięgowujemy z konta Pozostałe rozrachunki (pożyczka faktoringowa) w korespondencji z kontem Rachunek bankowy.
Joanna Szpakowska
Kierownik Zespołu Księgowego
BSO Outsourcing sp. z o.o.
Katarzyna Madera
Księgowa
BSO Outsourcing sp. z o.o.
|
nr 9(125)2012  |
|
