MSP po faktoring sięga niepewnie
RAPORT: Płynność finansowa przedsiębiorstwa
Mimo że faktoring przeżywa obecnie rozkwit, to w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw jest stosunkowo mało popularny. A to właśnie w tym obszarze jest on szczególnie korzystnym rozwiązaniem, bo w przeciwieństwie do dużych firm, MSP nie mają tak dobrej pozycji przetargowej podczas negocjowania korzystnych warunków kredytowych w banku.
Faktoring w Polsce rozwija się bardzo szybko i zyskuje coraz większą popularność. Świadczy o tym wzrost liczby firm, które korzystały z tego rodzaju finansowania w 2011 r. w porównaniu z rokiem poprzednim.
Po faktoring sięgają najczęściej branże dystrybucji stali, FMCG, hutnicza, meblarska i produktów z drewna, budowlana, akcesoriów i części samochodowych, chemiczna, przemysł elektroniczny, AGD i RTV. Przedstawiciele innych sektorów, zwłaszcza z MSP, rzadziej korzystają z usług faktoringu. Jedną z przyczyn jest brak świadomości dostępności tej usługi lub jej niezrozumienie.
ABC factoringu
Faktoring to zawierana indywidualnie umowa między faktorem (instytucja finansowa) i faktorantem (przedsiębiorstwo), która umożliwia temu drugiemu natychmiastowy dostęp do gotówki, na którą musiałby normalnie czekać kilka tygodni czy miesięcy.
Faktorant przekazuje faktorowi, pełniącemu rolę pośrednika, faktury za towary lub usługi sprzedane odbiorcom, zbywając na rzecz faktora swoje wierzytelności handlowe. Faktor z kolei nabywa od faktoranta wierzytelności, które spełniają warunki określone w umowie factoringowej.
Faktor wypłaca faktorantowi zaliczkę na poczet zaakceptowanej wierzytelności w określonej w umowie wysokości (najczęściej do 85 do 90 proc. wartości faktury) od razu po otrzymaniu faktury od faktoranta. Tym samym zaraz po przekazaniu faktorowi wierzytelności faktorant dysponuje środkami pieniężnymi, na których otrzymanie od odbiorców zwykle musiałby czekać kilka tygodni czy miesięcy.
Odbiorca (dłużnik faktoringowy) reguluje swoje zobowiązanie na konto faktora.
Faktor płaci faktorantowi pozostałą część wierzytelności (po uwzględnieniu wpłaconej wcześniej zaliczki), potrącając należne wynagrodzenie za dokonaną usługę finansową ustalone w umowie faktoringowej.
Co ważne, przedsiębiorca decyduje o tym, które z niezapłaconych jeszcze faktur przekaże do faktora. Pozwala to na dość elastyczne zarządzanie płynnością finansową i regulowanie strumienia przepływu środków pieniężnych do firmy. Umowa faktoringowa nie jest odrębnie uregulowana w polskim prawie, a stosuje się do niej przepisy o swobodzie zawierania umów (art. 353 kc) i przepisy o cesji wierzytelności (art. 509-518 kc).
Pełny, niepełny, a może z regresem?
Powyższe zasady są wspólne dla wszystkich umów faktoringu, przy czym warunki, na jakich faktor udziela finansowania faktorantowi, ustalane są indywidualnie w każdej umowie. Dodatkowo istnieje wiele rodzajów factoringu.
Faktoring pełny, właściwy (bez regresu). Przedsiębiorca zbył faktorowi wierzytelności, w wyniku czego otrzymał od faktora zaliczkę w wysokości 80 proc. ich wartości brutto. Nadal sukcesywnie wysyła następne faktury wystawione odbiorcom, podanym w umowie faktoringowej, do faktora, który finansuje go kolejnymi zaliczkami. Jeśli pierwsze faktury zostaną ostatecznie zapłacone przez dłużnika, wówczas faktor wypłaca faktorantowi pozostały procent ich wartości, potrącając swoje wynagrodzenie.
Istotne jest to, że jeśli któraś z faktur nie zostanie zapłacona w umownym terminie, wówczas ryzyko niewypłacalności dłużnika ponosi faktor, a faktorant nie jest zobowiązany do zwrotu otrzymanej na jej poczet zaliczki. Transakcje takie są ubezpieczone od braku zapłaty ze strony dłużnika. Ta forma faktoringu jest korzystna dla faktoranta, gdyż nie tylko uzyskuje on wolne środki w wysokości uzgodnionej w umowie (80 proc. wartości faktury), ale także przenosi ryzyko niewypłacalności odbiorcy. To ryzyko, które w umowie faktoringowej ustalane jest w formie limitu dla każdego odbiorcy, przejmuje faktor. To do faktora w ramach takiej umowy należy egzekwowanie spłaty należności od dłużnika. Przedsiębiorca decydując się na ten rodzaj faktoringu może skoncentrować się na prowadzeniu swojej działalności, a ewentualne problemy z kontrahentami, windykacją nieuregulowanych należności pozostawić specjalistom z firmy faktoringowej. Jednak ponosi większe koszty dotyczące tego rodzaju finansowania i usług dodatkowych. Ich wysokość zależy od oceny ryzyka przez faktora.
Faktoring niepełny, niewłaściwy (z regresem). Faktor skupił od faktoranta wierzytelności, z których finansuje tylko faktury bezsporne, wypłacając faktorantowi zaliczkę w wysokości 80 proc. ich wartości brutto. Faktorant co pewien czas, np. co tydzień, wysyła następne faktury do faktora, który przekazuje do faktoranta kolejne zaliczki. W sytuacji gdy faktury bezsporne zostaną ostatecznie zapłacone przez dłużników, faktor wypłaca faktorantowi pozostały procent ich wartości (po potrąceniu swojego wynagrodzenia). Jeśli jednak któraś z bezspornych faktur nie zostanie zapłacona w wymaganym terminie określonym w umowie faktoringu, wówczas faktorant jest zobowiązany zwrócić faktorowi otrzymaną na ich poczet zaliczkę. Niespłacona zaliczka zostaje skompensowana wartością wierzytelności z kolejnej faktury. Jeśli zatem faktor przekazał faktorantowi zaliczkę w wysokości 40 tys. zł (na poczet faktury o wartości 50 tys. zł), ale faktura nie została zapłacona przez dłużnika, to zaliczka wypłacana w związku z następną fakturą faktoranta o wartości 110 tys. zł (zaliczka w wysokości 88 tys. zł) zostanie wypłacona po pomniejszeniu o wcześniej wypłaconą zaliczkę (40 tys. zł). W rezultacie faktorant cały czas dysponuje środkami finansowymi, ale zobowiązany jest do samodzielnego dochodzenia spłaty faktur od swoich dłużników. Faktor nabywa wierzytelności od faktoranta warunkowo, bez przejęcia ryzyka niewypłacalności dłużników. Faktorant ponosi odpowiedzialność wobec faktora, gdyż obciążają go skutki niespłacenia kwoty wierzytelności przez dłużnika w terminie. Ten rodzaj faktoringu znajduje zastosowanie przy finansowaniu płatności udzielanych godnym zaufania odbiorcom.
Faktoring mieszany (pośredni). Faktorant posiada od dłużnika wierzytelności na łączną kwotę 110 tys. zł. Umowa z faktorem przewiduje przejęcie ryzyka wypłacalności tego dłużnika przez faktora do kwoty 50 tys. zł. W praktyce oznacza to, że jeśli faktorant przedstawi faktorowi do wykupu pełną kwotę (110 tys. zł), to faktor ze swej strony obejmie ochroną niewypłacalności tego dłużnika wierzytelności do kwoty 50 tys. zł. Pozostałe 60 tys. zł faktor nabywa, wypłaca uzgodnioną w umowie zaliczkę, ale nie przejmuje od faktoranta ryzyka niewypłacalności dłużnika. Jest to połączenie faktoringu pełnego i niepełnego. Faktor przejmuje ryzyko odpowiedzialności dłużnika tylko do pewnej kwoty (przyznanego indywidualnie limitu). Rozwiązanie to jest rozłożeniem odpowiedzialności między faktora i faktoranta.
Faktoring odwrotny, tj. finansowanie zobowiązań. W przypadku takiej umowy faktor płaci za dostawy dokonane do faktoranta przez jego dostawców w terminie wynikającym z umów z tymi dostawcami. Faktor (w określonych przypadkach) za swoje dostawy zapłaci nie dostawcom, a faktorowi, w terminie nawet o 60 dni dłuższym od terminu wskazanego na fakturze dostawy
z uwzględnieniem wynagrodzenia dla faktora.
Faktoring eksportowy/importowy dotyczy transakcji z kontrahentami zagranicznym, które są ubezpieczone, zatem ryzyko braku zapłaty należności ponosi faktor. Przed zawarciem umowy instytucja faktoringowa sprawdza kontrahentów, badając ryzyko zawierania z nimi transakcji.
Faktoring kontra kredyt
Dzięki faktoringowi firma uzyskuje płynność finansową – na skutek wypłaconej przez faktora zaliczce (niezależnie od terminu płatności faktury przez odbiorcę, który może być bardzo długi) ma natychmiast dostęp do wolnych środków finansowych, które może przeznaczyć na finansowanie bieżącej działalności. Dodatkowo, w przypadku faktoringu zupełnego (właściwego) przenosi na faktora ryzyko niewypłacalności dłużnika, oczywiście za wynagrodzeniem dla faktora.
Korzyści płynące z faktoringu
• Korzystająca z faktoringu firma ma możliwość oferowania swoim odbiorcom wydłużone terminy płatności, przez co poprawia swoją pozycję konkurencyjną,
• Firma dysponuje środkami na finansowanie bieżącej działalności i inwestycji,
• Ma możliwość regulowania na bieżąco swoich zobowiązań, co często wiąże się z uzyskaniem u dostawców specjalnych rabatów czy bardziej dogodnych warunków dostaw,
• Firmy korzystające z usług faktoringowych są w stanie koncentrować się na działalności operacyjnej przy minimalizowaniu obsady administracyjnej (i obniżeniu związanych z tym kosztów),
• Ograniczenie ryzyka niewypłacalności nowych kontrahentów, którzy podlegają weryfikacji wiarygodności przez faktora,
• Poprawa ściągalności wierzytelności, nawet tych niespłacanych w terminie; instytucja faktoringowa z uwagi na silniejszą pozycję i doświadczenie jest bardziej skuteczna i może zaangażować więcej zasobów w proces odzyskiwania niespłaconych wierzytelności,
• Regularny monitoring wierzytelności prowadzony przez faktora podnosi dyscyplinę płatniczą odbiorców i zapobiega poważniejszym problemom, które są konsekwencją zbyt późnego reagowania na bieżące opóźnienia w płatnościach.
To co odstrasza przedsiębiorców z sektora MSP od faktoringu to przejaskrawione wyobrażenie o jego kosztach. Oczywiście jest to usługa płatna, ale jej koszt zależy od wielu czynników, jak: okres między przyjęciem wierzytelności przez faktora a otrzymaniem pieniędzy od odbiorcy faktoranta, średnia wartości brutto przejmowanych przez faktora wierzytelności, wielkość sprzedaży, termin płatności, rodzaj faktoringu, ryzyko związane z niewypłacalnością dłużników, czynności dodatkowych wykonywanych przez faktora, a także odsetki, prowizję. Za każdym razem są ustalane indywidualnie.
Kiedy po faktoring?
Faktoring jest dobrym rozwiązaniem, w przypadku gdy firma nie posiada wystarczającej zdolności kredytowej i nie może wypracować optymalnej płynności finansowej. Sprawdza się także, w sytuacjach gdy przedsiębiorca ma problemy z zarządzaniem należnościami, gdyż kontrahenci spóźniają się z płatnościami i trzeba ich często monitować, ewentualnie gdy brak mu wiedzy, jak skutecznie domagać się spłaty należności. Istotne jest, że przy umowie faktoringu ustalane jest ryzyko nieściągalności należności (indywidualnie w stosunku do odbiorcy) i ustalana jest jego wiarygodność. Przy faktoringu mieszanym ustalany jest limit, także indywidualnie dla poszczególnych odbiorców. W związku z tym rozwiązanie to jest skuteczne tylko w odniesieniu do odbiorców, którzy regularnie dokonują zakupów u przedsiębiorcy decydującego się na faktoring.
Dla kogo?
Z faktoringu mogą korzystać w zasadzie wszystkie firmy. Z uwagi na to, iż duże przedsiębiorstwa zwykle mają możliwość negocjowania korzystnych warunków kredytów bankowych, po faktoring opłaca sięgać się firmom małym i średnim, które nie mają tak dobrej pozycji przetargowej w bankach. Jest to szczególnie przydatne narzędzie dla firm, które prowadzą działalność charakteryzującą się sezonowością sprzedaży lub mają nierównomiernie rozłożone w czasie, w stosunku do przychodów, zapotrzebowanie na środki pieniężne. Faktoring sprawdza się także w przypadku przedsiębiorców działających w branżach, w których długie okresy oczekiwania na zapłatę wymuszane są przez silnych kontrahentów lub też nieposiadającym znacznego majątku, który mógłby stanowić zabezpieczenie spłaty kredytu bankowego.
Zaletą faktoringu jest uniwersalność – mogą z niego korzystać zarówno podmioty mające ugruntowaną pozycję na rynku, jak też nowopowstałe, podejmujące ryzyko inwestycji. Bez względu na historię działalności firmy, dla tych w dobrej kondycji finansowej, jak i wykazujących stratę. Oczywiście ocena kondycji faktoranta i wiarygodności odbiorców ma wpływ na koszty związane z faktoringiem, jednak nie wyklucza dostępu do tych usług żadnym podmiotom.
Faktoring zamiast kredytu
Faktoring jest alternatywą dla innych form finansowania, m.in. dla kredytu bankowego, gdyż nie jest obarczony takim obostrzeniami, jakie występują przy kredycie bankowym. Zwykle wymagania stawiane przez faktorów są mniej restrykcyjne niż przy kredycie obrotowym. W przypadku faktoringu nie występuje też konieczność posiadania dobrej historii kredytowej, ani nie wymagane jest ustanawianie zabezpieczeń na majątku firmy, gdyż same wierzytelności, będące jej przedmiotem, stanowią podstawowe zabezpieczenie dla faktora. Istotne jest, że faktoring w przeciwieństwie do kredytu nie zwiększa zadłużenia firmy. Większa dostępność jest jednak obarczona wyższym kosztem.
Bezpieczeństwo faktoranta zależy od wynegocjowanych warunków umowy, Jednym z ważnych elementów faktoringu jest prawo odstąpienia przez faktora od umowy. Faktoranci powinni dążyć w negocjacjach do wyraźnego określenia przypadków odstąpienia faktora od umowy i związanej z tym konieczności uregulowania niespłaconej części wierzytelności, od których zostały już przekazane zaliczki. Chodzi o zabezpieczenie przed rezygnacją ze współpracy przez faktora w sposób, który zagrażałby przedsiębiorstwom gwałtowną utratą lub pogorszeniem płynności finansowej. Wówczas faktoring będzie dla nich bezpieczny.
Na każdą (nie)pogodę
Faktoring jest równie skuteczny w czasach kryzysu, jak i w okresie prosperity. W czasie kryzysu jest nie tylko szybkim i bezpiecznym sposobem finansowania, ale też zabezpieczeniem wierzytelności. Monitując należności faktorzy stanowią „system wczesnego ostrzegania”, interweniując zanim dłużnik zbankrutuje lub popadnie w długoterminowe tarapaty, obciążając swoich wierzycieli. Faktoring w czasie kryzysu sprzyja bezpiecznemu zarządzaniu firmą. Chroni przed dwoma głównymi przyczynami bankructw – brakiem gotówki i opóźnieniami w płatnościach od kontrahentów, powodującymi tzw. zatory płatnicze.
Obalić mity
Jedną z przyczyn wciąż stosunkowo małej popularności faktoringu wśród polskich przedsiębiorców jest nieświadomość o istnieniu tego narzędzia lub niewłaściwe jego rozumienie. Inną barierą obniżającą zainteresowanie faktoringiem jest konieczność powiadomienia kontrahentów o przelewie należności na rzecz faktora. Przedsiębiorcy obawiają się, że może być to odebrane jako przejaw słabości czy braku zaufania, co w efekcie może doprowadzić do pogorszenia relacji z nimi. Przedsiębiorcy obawiają się, że instytucje faktoringowe działają agresywnie, co może wpłynąć negatywnie na relacje z odbiorcami i w konsekwencji przyczynić się do obniżenia obrotów. Oczywiście wynika to z braku znajomości faktoringu. Pamiętajmy jednak, że faktorowi zależy na dobrych relacjach z dłużnikami, gdyż zapewniają mu możliwość działania na rynku i sukces poprzez sprawne uzyskiwanie płatności. To też sposób na pozyskanie nowych klientów. W rezultacie przedsiębiorca korzystający z tej formy finansowania nie tylko odzyskuje swoje wierzytelności, ale też utrzymuje dobre relacje handlowe z kontrahentami, nawet z tymi, którzy nie dotrzymują terminów płatności i w przypadku, których firma faktoringowa podejmuje się niełatwych obowiązków, jak dyscyplinowanie opóźnień i negocjowanie warunków spłaty.
Nadal pokutuje opinia, że factoring jest drogi i dlatego nie warto się nim interesować. Niezbędna jest w tej sytuacji wiedza na temat ceny faktoringu i korzyści, które są oferowane w jej ramach, łącznie z pakietem usług dodatkowych. Ponadto przydatna jest analiza kosztów i korzyści zastosowania faktoringu w konkretnej firmie, w celu skalkulowania w danym przypadku jego opłacalności w porównaniu do innego źródła finansowania. Kolejną barierą jest przekonanie, że istnieje konieczność przekazania faktorowi wszystkich kontrahentów. Nie ma jednak takiego obowiązku, gdyż to przedsiębiorca decyduje, czy i w jakim czasie należności danego kontrahenta będą finansowane w ramach faktoringu.
Benita Wysocka, konsultant w dziale audytu w Baker Tilly Poland
Po faktoring sięgają najczęściej branże dystrybucji stali, FMCG, hutnicza, meblarska i produktów z drewna, budowlana, akcesoriów i części samochodowych, chemiczna, przemysł elektroniczny, AGD i RTV. Przedstawiciele innych sektorów, zwłaszcza z MSP, rzadziej korzystają z usług faktoringu. Jedną z przyczyn jest brak świadomości dostępności tej usługi lub jej niezrozumienie.
ABC factoringu
Faktoring to zawierana indywidualnie umowa między faktorem (instytucja finansowa) i faktorantem (przedsiębiorstwo), która umożliwia temu drugiemu natychmiastowy dostęp do gotówki, na którą musiałby normalnie czekać kilka tygodni czy miesięcy.
Faktorant przekazuje faktorowi, pełniącemu rolę pośrednika, faktury za towary lub usługi sprzedane odbiorcom, zbywając na rzecz faktora swoje wierzytelności handlowe. Faktor z kolei nabywa od faktoranta wierzytelności, które spełniają warunki określone w umowie factoringowej.
Faktor wypłaca faktorantowi zaliczkę na poczet zaakceptowanej wierzytelności w określonej w umowie wysokości (najczęściej do 85 do 90 proc. wartości faktury) od razu po otrzymaniu faktury od faktoranta. Tym samym zaraz po przekazaniu faktorowi wierzytelności faktorant dysponuje środkami pieniężnymi, na których otrzymanie od odbiorców zwykle musiałby czekać kilka tygodni czy miesięcy.
Odbiorca (dłużnik faktoringowy) reguluje swoje zobowiązanie na konto faktora.
Faktor płaci faktorantowi pozostałą część wierzytelności (po uwzględnieniu wpłaconej wcześniej zaliczki), potrącając należne wynagrodzenie za dokonaną usługę finansową ustalone w umowie faktoringowej.
Co ważne, przedsiębiorca decyduje o tym, które z niezapłaconych jeszcze faktur przekaże do faktora. Pozwala to na dość elastyczne zarządzanie płynnością finansową i regulowanie strumienia przepływu środków pieniężnych do firmy. Umowa faktoringowa nie jest odrębnie uregulowana w polskim prawie, a stosuje się do niej przepisy o swobodzie zawierania umów (art. 353 kc) i przepisy o cesji wierzytelności (art. 509-518 kc).
Pełny, niepełny, a może z regresem?
Powyższe zasady są wspólne dla wszystkich umów faktoringu, przy czym warunki, na jakich faktor udziela finansowania faktorantowi, ustalane są indywidualnie w każdej umowie. Dodatkowo istnieje wiele rodzajów factoringu.
Faktoring pełny, właściwy (bez regresu). Przedsiębiorca zbył faktorowi wierzytelności, w wyniku czego otrzymał od faktora zaliczkę w wysokości 80 proc. ich wartości brutto. Nadal sukcesywnie wysyła następne faktury wystawione odbiorcom, podanym w umowie faktoringowej, do faktora, który finansuje go kolejnymi zaliczkami. Jeśli pierwsze faktury zostaną ostatecznie zapłacone przez dłużnika, wówczas faktor wypłaca faktorantowi pozostały procent ich wartości, potrącając swoje wynagrodzenie.
Istotne jest to, że jeśli któraś z faktur nie zostanie zapłacona w umownym terminie, wówczas ryzyko niewypłacalności dłużnika ponosi faktor, a faktorant nie jest zobowiązany do zwrotu otrzymanej na jej poczet zaliczki. Transakcje takie są ubezpieczone od braku zapłaty ze strony dłużnika. Ta forma faktoringu jest korzystna dla faktoranta, gdyż nie tylko uzyskuje on wolne środki w wysokości uzgodnionej w umowie (80 proc. wartości faktury), ale także przenosi ryzyko niewypłacalności odbiorcy. To ryzyko, które w umowie faktoringowej ustalane jest w formie limitu dla każdego odbiorcy, przejmuje faktor. To do faktora w ramach takiej umowy należy egzekwowanie spłaty należności od dłużnika. Przedsiębiorca decydując się na ten rodzaj faktoringu może skoncentrować się na prowadzeniu swojej działalności, a ewentualne problemy z kontrahentami, windykacją nieuregulowanych należności pozostawić specjalistom z firmy faktoringowej. Jednak ponosi większe koszty dotyczące tego rodzaju finansowania i usług dodatkowych. Ich wysokość zależy od oceny ryzyka przez faktora.
Faktoring niepełny, niewłaściwy (z regresem). Faktor skupił od faktoranta wierzytelności, z których finansuje tylko faktury bezsporne, wypłacając faktorantowi zaliczkę w wysokości 80 proc. ich wartości brutto. Faktorant co pewien czas, np. co tydzień, wysyła następne faktury do faktora, który przekazuje do faktoranta kolejne zaliczki. W sytuacji gdy faktury bezsporne zostaną ostatecznie zapłacone przez dłużników, faktor wypłaca faktorantowi pozostały procent ich wartości (po potrąceniu swojego wynagrodzenia). Jeśli jednak któraś z bezspornych faktur nie zostanie zapłacona w wymaganym terminie określonym w umowie faktoringu, wówczas faktorant jest zobowiązany zwrócić faktorowi otrzymaną na ich poczet zaliczkę. Niespłacona zaliczka zostaje skompensowana wartością wierzytelności z kolejnej faktury. Jeśli zatem faktor przekazał faktorantowi zaliczkę w wysokości 40 tys. zł (na poczet faktury o wartości 50 tys. zł), ale faktura nie została zapłacona przez dłużnika, to zaliczka wypłacana w związku z następną fakturą faktoranta o wartości 110 tys. zł (zaliczka w wysokości 88 tys. zł) zostanie wypłacona po pomniejszeniu o wcześniej wypłaconą zaliczkę (40 tys. zł). W rezultacie faktorant cały czas dysponuje środkami finansowymi, ale zobowiązany jest do samodzielnego dochodzenia spłaty faktur od swoich dłużników. Faktor nabywa wierzytelności od faktoranta warunkowo, bez przejęcia ryzyka niewypłacalności dłużników. Faktorant ponosi odpowiedzialność wobec faktora, gdyż obciążają go skutki niespłacenia kwoty wierzytelności przez dłużnika w terminie. Ten rodzaj faktoringu znajduje zastosowanie przy finansowaniu płatności udzielanych godnym zaufania odbiorcom.
Faktoring mieszany (pośredni). Faktorant posiada od dłużnika wierzytelności na łączną kwotę 110 tys. zł. Umowa z faktorem przewiduje przejęcie ryzyka wypłacalności tego dłużnika przez faktora do kwoty 50 tys. zł. W praktyce oznacza to, że jeśli faktorant przedstawi faktorowi do wykupu pełną kwotę (110 tys. zł), to faktor ze swej strony obejmie ochroną niewypłacalności tego dłużnika wierzytelności do kwoty 50 tys. zł. Pozostałe 60 tys. zł faktor nabywa, wypłaca uzgodnioną w umowie zaliczkę, ale nie przejmuje od faktoranta ryzyka niewypłacalności dłużnika. Jest to połączenie faktoringu pełnego i niepełnego. Faktor przejmuje ryzyko odpowiedzialności dłużnika tylko do pewnej kwoty (przyznanego indywidualnie limitu). Rozwiązanie to jest rozłożeniem odpowiedzialności między faktora i faktoranta.
Faktoring odwrotny, tj. finansowanie zobowiązań. W przypadku takiej umowy faktor płaci za dostawy dokonane do faktoranta przez jego dostawców w terminie wynikającym z umów z tymi dostawcami. Faktor (w określonych przypadkach) za swoje dostawy zapłaci nie dostawcom, a faktorowi, w terminie nawet o 60 dni dłuższym od terminu wskazanego na fakturze dostawy
z uwzględnieniem wynagrodzenia dla faktora.
Faktoring eksportowy/importowy dotyczy transakcji z kontrahentami zagranicznym, które są ubezpieczone, zatem ryzyko braku zapłaty należności ponosi faktor. Przed zawarciem umowy instytucja faktoringowa sprawdza kontrahentów, badając ryzyko zawierania z nimi transakcji.
Faktoring kontra kredyt
Dzięki faktoringowi firma uzyskuje płynność finansową – na skutek wypłaconej przez faktora zaliczce (niezależnie od terminu płatności faktury przez odbiorcę, który może być bardzo długi) ma natychmiast dostęp do wolnych środków finansowych, które może przeznaczyć na finansowanie bieżącej działalności. Dodatkowo, w przypadku faktoringu zupełnego (właściwego) przenosi na faktora ryzyko niewypłacalności dłużnika, oczywiście za wynagrodzeniem dla faktora.
Korzyści płynące z faktoringu
• Korzystająca z faktoringu firma ma możliwość oferowania swoim odbiorcom wydłużone terminy płatności, przez co poprawia swoją pozycję konkurencyjną,
• Firma dysponuje środkami na finansowanie bieżącej działalności i inwestycji,
• Ma możliwość regulowania na bieżąco swoich zobowiązań, co często wiąże się z uzyskaniem u dostawców specjalnych rabatów czy bardziej dogodnych warunków dostaw,
• Firmy korzystające z usług faktoringowych są w stanie koncentrować się na działalności operacyjnej przy minimalizowaniu obsady administracyjnej (i obniżeniu związanych z tym kosztów),
• Ograniczenie ryzyka niewypłacalności nowych kontrahentów, którzy podlegają weryfikacji wiarygodności przez faktora,
• Poprawa ściągalności wierzytelności, nawet tych niespłacanych w terminie; instytucja faktoringowa z uwagi na silniejszą pozycję i doświadczenie jest bardziej skuteczna i może zaangażować więcej zasobów w proces odzyskiwania niespłaconych wierzytelności,
• Regularny monitoring wierzytelności prowadzony przez faktora podnosi dyscyplinę płatniczą odbiorców i zapobiega poważniejszym problemom, które są konsekwencją zbyt późnego reagowania na bieżące opóźnienia w płatnościach.
To co odstrasza przedsiębiorców z sektora MSP od faktoringu to przejaskrawione wyobrażenie o jego kosztach. Oczywiście jest to usługa płatna, ale jej koszt zależy od wielu czynników, jak: okres między przyjęciem wierzytelności przez faktora a otrzymaniem pieniędzy od odbiorcy faktoranta, średnia wartości brutto przejmowanych przez faktora wierzytelności, wielkość sprzedaży, termin płatności, rodzaj faktoringu, ryzyko związane z niewypłacalnością dłużników, czynności dodatkowych wykonywanych przez faktora, a także odsetki, prowizję. Za każdym razem są ustalane indywidualnie.
Kiedy po faktoring?
Faktoring jest dobrym rozwiązaniem, w przypadku gdy firma nie posiada wystarczającej zdolności kredytowej i nie może wypracować optymalnej płynności finansowej. Sprawdza się także, w sytuacjach gdy przedsiębiorca ma problemy z zarządzaniem należnościami, gdyż kontrahenci spóźniają się z płatnościami i trzeba ich często monitować, ewentualnie gdy brak mu wiedzy, jak skutecznie domagać się spłaty należności. Istotne jest, że przy umowie faktoringu ustalane jest ryzyko nieściągalności należności (indywidualnie w stosunku do odbiorcy) i ustalana jest jego wiarygodność. Przy faktoringu mieszanym ustalany jest limit, także indywidualnie dla poszczególnych odbiorców. W związku z tym rozwiązanie to jest skuteczne tylko w odniesieniu do odbiorców, którzy regularnie dokonują zakupów u przedsiębiorcy decydującego się na faktoring.
Dla kogo?
Z faktoringu mogą korzystać w zasadzie wszystkie firmy. Z uwagi na to, iż duże przedsiębiorstwa zwykle mają możliwość negocjowania korzystnych warunków kredytów bankowych, po faktoring opłaca sięgać się firmom małym i średnim, które nie mają tak dobrej pozycji przetargowej w bankach. Jest to szczególnie przydatne narzędzie dla firm, które prowadzą działalność charakteryzującą się sezonowością sprzedaży lub mają nierównomiernie rozłożone w czasie, w stosunku do przychodów, zapotrzebowanie na środki pieniężne. Faktoring sprawdza się także w przypadku przedsiębiorców działających w branżach, w których długie okresy oczekiwania na zapłatę wymuszane są przez silnych kontrahentów lub też nieposiadającym znacznego majątku, który mógłby stanowić zabezpieczenie spłaty kredytu bankowego.
Zaletą faktoringu jest uniwersalność – mogą z niego korzystać zarówno podmioty mające ugruntowaną pozycję na rynku, jak też nowopowstałe, podejmujące ryzyko inwestycji. Bez względu na historię działalności firmy, dla tych w dobrej kondycji finansowej, jak i wykazujących stratę. Oczywiście ocena kondycji faktoranta i wiarygodności odbiorców ma wpływ na koszty związane z faktoringiem, jednak nie wyklucza dostępu do tych usług żadnym podmiotom.
Faktoring zamiast kredytu
Faktoring jest alternatywą dla innych form finansowania, m.in. dla kredytu bankowego, gdyż nie jest obarczony takim obostrzeniami, jakie występują przy kredycie bankowym. Zwykle wymagania stawiane przez faktorów są mniej restrykcyjne niż przy kredycie obrotowym. W przypadku faktoringu nie występuje też konieczność posiadania dobrej historii kredytowej, ani nie wymagane jest ustanawianie zabezpieczeń na majątku firmy, gdyż same wierzytelności, będące jej przedmiotem, stanowią podstawowe zabezpieczenie dla faktora. Istotne jest, że faktoring w przeciwieństwie do kredytu nie zwiększa zadłużenia firmy. Większa dostępność jest jednak obarczona wyższym kosztem.
Bezpieczeństwo faktoranta zależy od wynegocjowanych warunków umowy, Jednym z ważnych elementów faktoringu jest prawo odstąpienia przez faktora od umowy. Faktoranci powinni dążyć w negocjacjach do wyraźnego określenia przypadków odstąpienia faktora od umowy i związanej z tym konieczności uregulowania niespłaconej części wierzytelności, od których zostały już przekazane zaliczki. Chodzi o zabezpieczenie przed rezygnacją ze współpracy przez faktora w sposób, który zagrażałby przedsiębiorstwom gwałtowną utratą lub pogorszeniem płynności finansowej. Wówczas faktoring będzie dla nich bezpieczny.
Na każdą (nie)pogodę
Faktoring jest równie skuteczny w czasach kryzysu, jak i w okresie prosperity. W czasie kryzysu jest nie tylko szybkim i bezpiecznym sposobem finansowania, ale też zabezpieczeniem wierzytelności. Monitując należności faktorzy stanowią „system wczesnego ostrzegania”, interweniując zanim dłużnik zbankrutuje lub popadnie w długoterminowe tarapaty, obciążając swoich wierzycieli. Faktoring w czasie kryzysu sprzyja bezpiecznemu zarządzaniu firmą. Chroni przed dwoma głównymi przyczynami bankructw – brakiem gotówki i opóźnieniami w płatnościach od kontrahentów, powodującymi tzw. zatory płatnicze.
Obalić mity
Jedną z przyczyn wciąż stosunkowo małej popularności faktoringu wśród polskich przedsiębiorców jest nieświadomość o istnieniu tego narzędzia lub niewłaściwe jego rozumienie. Inną barierą obniżającą zainteresowanie faktoringiem jest konieczność powiadomienia kontrahentów o przelewie należności na rzecz faktora. Przedsiębiorcy obawiają się, że może być to odebrane jako przejaw słabości czy braku zaufania, co w efekcie może doprowadzić do pogorszenia relacji z nimi. Przedsiębiorcy obawiają się, że instytucje faktoringowe działają agresywnie, co może wpłynąć negatywnie na relacje z odbiorcami i w konsekwencji przyczynić się do obniżenia obrotów. Oczywiście wynika to z braku znajomości faktoringu. Pamiętajmy jednak, że faktorowi zależy na dobrych relacjach z dłużnikami, gdyż zapewniają mu możliwość działania na rynku i sukces poprzez sprawne uzyskiwanie płatności. To też sposób na pozyskanie nowych klientów. W rezultacie przedsiębiorca korzystający z tej formy finansowania nie tylko odzyskuje swoje wierzytelności, ale też utrzymuje dobre relacje handlowe z kontrahentami, nawet z tymi, którzy nie dotrzymują terminów płatności i w przypadku, których firma faktoringowa podejmuje się niełatwych obowiązków, jak dyscyplinowanie opóźnień i negocjowanie warunków spłaty.
Nadal pokutuje opinia, że factoring jest drogi i dlatego nie warto się nim interesować. Niezbędna jest w tej sytuacji wiedza na temat ceny faktoringu i korzyści, które są oferowane w jej ramach, łącznie z pakietem usług dodatkowych. Ponadto przydatna jest analiza kosztów i korzyści zastosowania faktoringu w konkretnej firmie, w celu skalkulowania w danym przypadku jego opłacalności w porównaniu do innego źródła finansowania. Kolejną barierą jest przekonanie, że istnieje konieczność przekazania faktorowi wszystkich kontrahentów. Nie ma jednak takiego obowiązku, gdyż to przedsiębiorca decyduje, czy i w jakim czasie należności danego kontrahenta będą finansowane w ramach faktoringu.
Benita Wysocka, konsultant w dziale audytu w Baker Tilly Poland
|
nr 9(125)2012  |
|
