Wypowiadanie umów o pracę
Możliwość skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę za lub bez odszkodowania
W sytuacji gdy przedsiębiorca zaczyna odczuwać problemy ekonomiczne, kadra zarządzająca rozpoczyna poszukiwanie oszczędności. Jednym z pól, na których te oszczędności można znaleźć, to koszty zatrudnienia pracowników. W tym celu rozważane jest rozwiązanie stosunków pracy z częścią załogi w możliwie najkrótszym terminie. Czy można tego dokonać w krótszym czasie niż ten przewidziany w przepisach kodeksu pracy?
Skrócenie okresu wypowiedzenia przez pracodawcę
Przepisy polskiego prawa pracy dają pracodawcy możliwość skrócenia okresu wypowiedzenia stosunku pracy, ale tylko w części przypadków. Jednostronną czynnością pracodawcy mogą być skrócone te stosunki pracy, których okres wypowiedzenia wynosi ponad miesiąc. A zatem dotyczy to tych pracowników, którzy są u danego pracodawcy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony już powyżej trzech lat lub tych pracowników, w stosunku do których stosuje się dłuższe niż jeden miesiąc okresy wypowiedzenia, z uwagi na zawarte porozumienia zbiorowe lub układy zbiorowe pracy.
Zgodnie z art. 36(1) § 1 KP pracodawca składając odpowiednie oświadczenie może skrócić okres wypowiedzenia do dowolnego okresu, jednak nie mniejszego niż miesiąc. Warunkiem skuteczności takiego oświadczenia jest to, aby przyczyną rozwiązania stosunku pracy były:
- upadłość pracodawcy,
- likwidacja pracodawcy,
- inne przyczyny niedotyczące pracowników.
Oświadczenie o skróceniu okresu wypowiedzenia powinno być złożone nie później niż z chwilą składania oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem. W praktyce oświadczenie to zawiera się najczęściej w treści samego oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę.
Skutki skrócenia złożenia oświadczenia o skróceniu okresu wypowiedzenia
Na skutek złożonego przez pracodawcę oświadczenia, stosunek pracy rozwiązuje się z chwilą określoną w oświadczeniu pracodawcy. Jednak pracownik nie jest w związku z tym w żadnym stopniu pokrzywdzony. Po pierwsze za pozostałą część okresu wypowiedzenia pracownikowi przysługuje bowiem prawo do odszkodowania odpowiadającego wynagrodzeniu za ten sam okres. Jednocześnie pozostały czas wypowiedzenia wlicza się do okresu zatrudnienia – chociaż w tym przypadku tylko wówczas, gdy pracownik w tym okresie nie pozostaje w innym stosunku pracy. Na świadectwie pracy należy zatem określić okres zatrudnienia, taki jak gdyby oświadczenie o skróceniu okresu wypowiedzenia nie zostało złożone.
Skoro pracodawca musi wypłacić pracownikowi odszkodowanie za czas, o który okres wypowiedzenia został skrócony, jakie korzyści przynosi mu zatem takie skrócenie? Przede wszystkim oszczędności pojawiają się w kosztach utrzymania stanowisk pracy, w tym przede wszystkim w zakresie mediów, wody, energii elektrycznej i ogrzewania. W przypadku dużych zakładów pracy oszczędności te mogą w widoczny sposób wpłynąć na kondycję finansową przedsiębiorcy.
Skrócenie okresu wypowiedzenia na mocy porozumienia – za zgodą pracownika
Jeszcze dalej idące w skutkach skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę pracodawca może uzyskać zawierając z pracownikiem porozumienie w tym przedmiocie, na mocy art. 36 § 6 KP. Porozumienie może być zawarte w przypadku każdego pracodawcy, nie tylko tego, który znajduje się w upadłości lub likwidacji, czy przeprowadzającego zwolnienia z innych przyczyn niedotyczących pracowników.
Skrócenie okresu wypowiedzenia na mocy porozumienia stron nie jest obwarowane żadnymi szczególnymi warunkami. Może dotyczyć zatem każdej umowy o pracę (zarówno zawartych na czas określony, jak i nieokreślony), bez znaczenia pozostaje też okres wypowiedzenia (skrócony może zostać również okres wypowiedzenia wynoszący miesiąc lub dwa tygodnie do chociażby nawet zaledwie kilku dni).
Kolejną różnicą jest również chwila, kiedy następuje skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę. Porozumienie w tym przedmiocie między pracownikiem a pracodawcą może być zawarte wyłącznie po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę. Wcześniej zawarte porozumienie nie będzie miało skutków prawnych.
Oszczędności pracodawcy po zawarciu porozumienia
Z uwagi na skutki zawarcia porozumienia wydaje się, że jego zawarcie będzie możliwe stosunkowo rzadko. Pracownik jest bowiem w dużo gorszej sytuacji, niż w przypadku jednostronnego skrócenia okresu wypowiedzenia przez pracodawcę, chyba że w samej treści porozumienia strony umówią się inaczej.
Rozwiązanie umowy o pracę następuje z chwilą określoną w treści porozumienia. To jedyny skutek tożsamy z jednostronną czynnością pracodawcy. Do okresu zatrudnienia w tej sytuacji nie zalicza się już bowiem czasu, o który okres wypowiedzenia został skrócony. Co istotne, jeśli porozumienie nie będzie stwierdzało inaczej, pracownikowi nie należy się żadne odszkodowanie za skrócony okres wypowiedzenia. W ten sposób pracodawca – poza oszczędnościami dokonanymi w związku z utrzymywaniem samego stanowiska pracy (takimi samymi jak w przypadku jednostronnego oświadczenia) – zaoszczędzi jednocześnie na wynagrodzeniach pracowników, co niekiedy może nawet decydować o dalszym bycie przedsiębiorcy.
W przypadku konieczności przeprowadzenia zwolnień pracowników pracodawca może dokonać określonych oszczędności. Jednak im mogą one być większe, tym trudniej je przeprowadzić. Bez zgody pracowników można oszczędzić na kosztach utrzymania stanowisk pracy. Jednak uzyskując zgodę pracowników na skrócenie okresów wypowiedzenia ich stosunków pracy, oszczędności stają się jeszcze bardziej widoczne w związku z niższymi świadczeniami, do których spełnienia pracodawca jest zobowiązany.
Filip Poniewski
Adwokat w Kancelarii KSP Legal & Tax Advice w Katowicach
Przepisy polskiego prawa pracy dają pracodawcy możliwość skrócenia okresu wypowiedzenia stosunku pracy, ale tylko w części przypadków. Jednostronną czynnością pracodawcy mogą być skrócone te stosunki pracy, których okres wypowiedzenia wynosi ponad miesiąc. A zatem dotyczy to tych pracowników, którzy są u danego pracodawcy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony już powyżej trzech lat lub tych pracowników, w stosunku do których stosuje się dłuższe niż jeden miesiąc okresy wypowiedzenia, z uwagi na zawarte porozumienia zbiorowe lub układy zbiorowe pracy.
Zgodnie z art. 36(1) § 1 KP pracodawca składając odpowiednie oświadczenie może skrócić okres wypowiedzenia do dowolnego okresu, jednak nie mniejszego niż miesiąc. Warunkiem skuteczności takiego oświadczenia jest to, aby przyczyną rozwiązania stosunku pracy były:
- upadłość pracodawcy,
- likwidacja pracodawcy,
- inne przyczyny niedotyczące pracowników.
Oświadczenie o skróceniu okresu wypowiedzenia powinno być złożone nie później niż z chwilą składania oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem. W praktyce oświadczenie to zawiera się najczęściej w treści samego oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę.
Skutki skrócenia złożenia oświadczenia o skróceniu okresu wypowiedzenia
Na skutek złożonego przez pracodawcę oświadczenia, stosunek pracy rozwiązuje się z chwilą określoną w oświadczeniu pracodawcy. Jednak pracownik nie jest w związku z tym w żadnym stopniu pokrzywdzony. Po pierwsze za pozostałą część okresu wypowiedzenia pracownikowi przysługuje bowiem prawo do odszkodowania odpowiadającego wynagrodzeniu za ten sam okres. Jednocześnie pozostały czas wypowiedzenia wlicza się do okresu zatrudnienia – chociaż w tym przypadku tylko wówczas, gdy pracownik w tym okresie nie pozostaje w innym stosunku pracy. Na świadectwie pracy należy zatem określić okres zatrudnienia, taki jak gdyby oświadczenie o skróceniu okresu wypowiedzenia nie zostało złożone.
Skoro pracodawca musi wypłacić pracownikowi odszkodowanie za czas, o który okres wypowiedzenia został skrócony, jakie korzyści przynosi mu zatem takie skrócenie? Przede wszystkim oszczędności pojawiają się w kosztach utrzymania stanowisk pracy, w tym przede wszystkim w zakresie mediów, wody, energii elektrycznej i ogrzewania. W przypadku dużych zakładów pracy oszczędności te mogą w widoczny sposób wpłynąć na kondycję finansową przedsiębiorcy.
Skrócenie okresu wypowiedzenia na mocy porozumienia – za zgodą pracownika
Jeszcze dalej idące w skutkach skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę pracodawca może uzyskać zawierając z pracownikiem porozumienie w tym przedmiocie, na mocy art. 36 § 6 KP. Porozumienie może być zawarte w przypadku każdego pracodawcy, nie tylko tego, który znajduje się w upadłości lub likwidacji, czy przeprowadzającego zwolnienia z innych przyczyn niedotyczących pracowników.
Skrócenie okresu wypowiedzenia na mocy porozumienia stron nie jest obwarowane żadnymi szczególnymi warunkami. Może dotyczyć zatem każdej umowy o pracę (zarówno zawartych na czas określony, jak i nieokreślony), bez znaczenia pozostaje też okres wypowiedzenia (skrócony może zostać również okres wypowiedzenia wynoszący miesiąc lub dwa tygodnie do chociażby nawet zaledwie kilku dni).
Kolejną różnicą jest również chwila, kiedy następuje skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę. Porozumienie w tym przedmiocie między pracownikiem a pracodawcą może być zawarte wyłącznie po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę. Wcześniej zawarte porozumienie nie będzie miało skutków prawnych.
Oszczędności pracodawcy po zawarciu porozumienia
Z uwagi na skutki zawarcia porozumienia wydaje się, że jego zawarcie będzie możliwe stosunkowo rzadko. Pracownik jest bowiem w dużo gorszej sytuacji, niż w przypadku jednostronnego skrócenia okresu wypowiedzenia przez pracodawcę, chyba że w samej treści porozumienia strony umówią się inaczej.
Rozwiązanie umowy o pracę następuje z chwilą określoną w treści porozumienia. To jedyny skutek tożsamy z jednostronną czynnością pracodawcy. Do okresu zatrudnienia w tej sytuacji nie zalicza się już bowiem czasu, o który okres wypowiedzenia został skrócony. Co istotne, jeśli porozumienie nie będzie stwierdzało inaczej, pracownikowi nie należy się żadne odszkodowanie za skrócony okres wypowiedzenia. W ten sposób pracodawca – poza oszczędnościami dokonanymi w związku z utrzymywaniem samego stanowiska pracy (takimi samymi jak w przypadku jednostronnego oświadczenia) – zaoszczędzi jednocześnie na wynagrodzeniach pracowników, co niekiedy może nawet decydować o dalszym bycie przedsiębiorcy.
W przypadku konieczności przeprowadzenia zwolnień pracowników pracodawca może dokonać określonych oszczędności. Jednak im mogą one być większe, tym trudniej je przeprowadzić. Bez zgody pracowników można oszczędzić na kosztach utrzymania stanowisk pracy. Jednak uzyskując zgodę pracowników na skrócenie okresów wypowiedzenia ich stosunków pracy, oszczędności stają się jeszcze bardziej widoczne w związku z niższymi świadczeniami, do których spełnienia pracodawca jest zobowiązany.
Filip Poniewski
Adwokat w Kancelarii KSP Legal & Tax Advice w Katowicach
|
nr 2(130)2013  |
|
