Euro stawia warunki
Warunki udzielenia przedsiębiorcy pomocy de minimis
Niejednokrotnie przedsiębiorcy mają możliwość skorzystania z publicznej pomocy w formie pomocy de minimis. Zakres stosowania tego rodzaju pomocy jest bardzo szeroki – począwszy od pomocy udzielanej przez inkubatory przedsiębiorczości, kończąc między innymi na ulgach w spłacie zobowiązań podatkowych. Otrzymanie pomocy de minimis uzależnione jest jednak od spełnienia warunków o dwojakim charakterze, tj. warunków dotyczących zakresu pomocy de minimis, otrzymanej przez przedsiębiorcę w przeszłości oraz warunków dotyczących sytuacji finansowej przedsiębiorcy.
Maksymalna intensywność pomocy de minimis
Zakres pomocy de minimis, którą może otrzymać jedno przedsiębiorstwo, został ograniczony kwotowo. Ogólna kwota pomocy de minimis przyznana dowolnemu podmiotowi gospodarczemu może przekroczyć równowartość kwoty 200.000,00 euro w dowolnie ustalonym okresie trzech lat podatkowych. Z kolei w przypadku podmiotu działającego w sektorze transportu drogowego przez dowolny okres trzech lat podatkowych kwota ta nie może przekroczyć równowartości 100.000,00 euro.
Przy ustalaniu dopuszczalności udzielenia pomocy danemu przedsiębiorcy bierze się zatem pod uwagę trzy następujące po sobie lata podatkowe, tj. lata obrotowe danego przedsiębiorcy – bieżący rok obrotowy i dwa poprzedzające go lata.
Powyższy wymóg spełni oczywiście przedsiębiorca, który nigdy wcześniej nie korzystał z pomocy de minimis. Jednak inni przedsiębiorcy także mogą zwiększyć swoją zdolność do przyjęcia pomocy, przykładowo poprzez odczekanie ze złożeniem wniosku do rozpoczęcia kolejnego roku obrotowego, bądź poprzez utworzenie nowego przedsiębiorstwa w celu realizacji konkretnego przedsięwzięcia, w związku z którym możliwe jest uzyskanie pomocy. Zawsze możliwe jest powiem na przykład utworzenie nowej spółki w celu realizacji określonego projektu, która będzie mogła przyjąć pomoc de minimis w pełnej dopuszczalnej wysokości.
Sytuacja finansowa przedsiębiorcy
Na poziomie prawa Unii Europejskiej udzielanie pomocy de minimis uregulowane zostało natomiast rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1998/2006 z 15 grudnia 2006 roku w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis. Zgodnie z punktem siódmym preambuły tego rozporządzenia, nie powinno się go stosować do podmiotów gospodarczych w trudnej sytuacji w rozumieniu Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji w związku z trudnościami, jakie wiążą się z ustaleniem ekwiwalentu dotacji brutto pomocy udzielanej tego typu podmiotom gospodarczym.
Przepisy dotyczące kwalifikowania się przedsiębiorcy do otrzymania pomocy odsyłają do treści Komunikatu Komisji – Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji z 1 października 2004 roku. Wytyczne te określają przesłanki uznania danego przedsiębiorstwa za przedsiębiorstwo zagrożone kwalifikujące się do otrzymania pomocy na ratowanie lub restrukturyzację.
Zgodnie z treścią wskazanych wytycznych, przedsiębiorstwo uznaje się za zagrożone, jeśli ani przy pomocy środków własnych, ani środków, które mogłoby uzyskać od właścicieli, akcjonariuszy lub wierzycieli nie jest ono w stanie powstrzymać strat, które bez zewnętrznej interwencji władz publicznych prawie na pewno doprowadzą je do zniknięcia z rynku w perspektywie krótko- lub średnioterminowej. Definicja ta ma bardzo ogólnikowy charakter, w związku z czym, wytyczne określają także bardziej szczegółowe przesłanki uznania przedsiębiorstwa za zagrożone:
w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jeśli ponad połowa jej zarejestrowanego kapitału została utracona, w tym ponad jedna czwarta tego kapitału w okresie poprzedzającym dwanaście miesięcy;
w przypadku spółki, której przynajmniej niektórzy członkowie są w sposób nieograniczony odpowiedzialni za długi spółki (spółki osobowe), jeśli ponad połowa jej kapitału, według sprawozdania finansowego została utracona, w tym ponad jedna czwarta w okresie poprzedzającym dwanaście miesięcy;
niezależnie od rodzaju spółki, jeśli spełnia ona kryteria w prawie krajowym w zakresie podlegania zbiorowej procedurze upadłościowej.
Powyższe oznacza, że pomocy de minimis nie może otrzymać przykładowo spółka z o.o., której strata przewyższa wskazaną część kapitału zakładowego – w tym zakresie możliwe jest jednak podjęcie działań mających na celu umożliwienie przedsiębiorcy przyjęcie pomocy, poprzez podniesienie kapitału zakładowego spółki. Ponieważ częstą sytuacją jest finansowanie działalności spółki z pożyczek udzielanych jej przez wspólników, istnieje możliwość dokonania tzw. konwersji pożyczek na kapitał zakładowy, tworząc w ten sposób możliwość podniesienia kapitału zakładowego, bez konieczności dokonywania faktycznych wpłat.
Wskazane wytyczne stanowią jednak, że nawet gdy nie zachodzi żadna z okoliczności wymienionych powyżej, przedsiębiorstwo nadal może być uznane za zagrożone, w szczególności gdy występują typowe oznaki, takie jak rosnące straty, malejący obrót, zwiększanie się zapasów, nadwyżki produkcji, zmniejszający się przepływ środków finansowych, rosnące zadłużenie, rosnące kwoty odsetek i zmniejszająca się lub zerowa wartość aktywów netto. Ponownie jednak ustanowiony katalog przesłanek jest nieostry, w związku z czym w rzeczywistości sytuacja finansowa przedsiębiorcy może być w tym kontekście interpretowana w różny sposób. Także w tym zakresie możliwe jest podejmowanie działań mających na celu umożliwienie przedsiębiorcy przyjęcia pomocy – w praktyce niektórych instytucji przyznających pomoc de minimis przyjmuje się, że dla zakwalifikowania przedsiębiorstwa jako zagrożone w powyższym znaczeniu konieczne jest stwierdzenie występowania pięciu z wymienionych przesłanek. Przedsiębiorca ma zatem możliwość podjęcia takich działań, jak konwersja udzielonych przez wspólników pożyczek, co może doprowadzić do zmniejszenia ilości przesłanek zagrożenia i w konsekwencji do umożliwienia otrzymania pomocy.
Ponadto, zgodnie z punktem dwunastym Wytycznych, nowo utworzone przedsiębiorstwo nie kwalifikuje się do pomocy na ratowanie lub restrukturyzację, nawet wówczas gdy jego pierwotna sytuacja finansowa jest niepewna. Przedsiębiorstwo zasadniczo uznaje się za nowo utworzone w okresie pierwszych trzech lat po rozpoczęciu działalności w danej dziedzinie. Dopiero po upływie tego czasu przedsiębiorstwo może otrzymać pomoc na ratowanie lub restrukturyzację. Wskazany zapis wyłącza zatem możliwość objęcia przedsiębiorstw działających do trzech lat pomocą na ratowanie lub restrukturyzację, co oznacza, że nie powinny być one uznawane za przedsiębiorstwa zagrożone, nawet jeśli ich pierwotna sytuacja finansowa jest niepewna. Tym samym w kontekście treści samych Wytycznych przedsiębiorstwo działające do trzech lat będzie mogło otrzymać pomoc, jako przedsiębiorstwo, którego nie należy uznawać za zagrożone. Podobnie za zagrożone nie będzie uznane przedsiębiorstwo należące lub przejęte przez większą grupę kapitałową. Zapis ten ma istotne znaczenie w kontekście badania zdolności do otrzymania pomocy de minimis przez przedsiębiorstwa działające krócej niż trzy lata, a jednocześnie spełniające przesłanki uznania ich za zagrożone. W odniesieniu do pomocy de minimis brak jest bowiem wyraźnych zapisów, które rozstrzygałyby jednoznacznie, czy takie przedsiębiorstwa mogą otrzymać pomoc, czy też nie.
Odmiennie niż przy pomocy de minimis, kwestia ta została rozstrzygnięta w przypadku pomocy publicznej – punkt 15 preambuły rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008 z 06 sierpnia 2008 roku, uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych), stanowi, że pomoc przyznawana przedsiębiorstwom zagrożonym w rozumieniu Wytycznych powinna być oceniana na podstawie tych wytycznych. Jednocześnie MSP, które działają krócej niż trzy lata, nie powinny być w tym czasie uważane za zagrożone, chyba że zgodnie z ustawodawstwem krajowym podlegają zbiorowemu postępowaniu w sprawie niewypłacalności. Taki zapis nie został zawarty w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1998/2006 z 15 grudnia 2006 roku w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis, które odsyła jedynie do wskazanych Wytycznych.
W zakresie udzielania pomocy de minimis istnieje zatem pewna wątpliwość dotycząca oceny zdolności do uzyskania pomocy przedsiębiorstw działających krócej niż trzy lata, powstająca ze względu na charakter treści powołanych Wytycznych, które zostały przygotowane w sposób instrukcyjny i nieostry, a jednocześnie na mocy rozporządzeń nr 800/2008 i 1998/2006 nadano im rangę normatywną. Kwestia udzielania pomocy de minimis przedsiębiorstwom działającym krócej niż trzy lata, a jednocześnie spełniającym przesłanki przedsiębiorstwa zagrożonego (co jest bardzo częsta sytuacją w związku z niskim minimalnym poziomem kapitału zakładowego spółki z o.o.) zasadniczo pozostaje otwarta na interpretacje. Wydaję się jednak, że w kontekście treści punktu dwunastego Wytycznych należy przyjąć, iż przedsiębiorstwo takie nie jest uznawane za zagrożone i może otrzymać pomoc de minimis. Odmienny pogląd byłby niespójny w tym zakresie – w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, począwszy on momentu jej zawiązania, jej zadłużenie bowiem sukcesywnie rośnie (choćby w związku z opłatami związanymi z zawarciem umowy spółki i jej rejestracją, pierwszymi fakturami dotyczącymi podstawowych świadczeń, jak czynsz, media, itd.), a przy minimalnym kapitale zakładowym strata może szybko przekroczyć połowę tego kapitału, a nadto będzie ona zasadniczo niemierzalna dla podmiotu udzielającego pomocy, wobec braku sprawozdania finansowego przez pierwszy rok obrotowy działalności. Taka interpretacja prowadziłaby do wyłączenia możliwości przyznania pomocy de minimis przynajmniej przez pierwszy rok działalności przedsiębiorcy. Możliwe jest jednak, że poszczególne instytucje udzielające pomocy de minimis prezentować będą pogląd odmienny i odmówią przyznania pomocy takiemu przedsiębiorcy.
Udzielenie pomocy de minimis obwarowane jest zatem szeregiem kryteriów; często o nieostrym charakterze. Jednocześnie to właśnie w oparciu o te kryteria został przygotowany formularz wniosku o udzielenie pomocy de minimis, w związku z czym przedsiębiorca powinien dokonać oceny swojej sytuacji i w razie potrzeby podjąć niezbędne kroki.
Adrian Ciesielski, aplikant adwokacki
Departament Funduszy Unijnych
BSO Prawo & Podatki
Zakres pomocy de minimis, którą może otrzymać jedno przedsiębiorstwo, został ograniczony kwotowo. Ogólna kwota pomocy de minimis przyznana dowolnemu podmiotowi gospodarczemu może przekroczyć równowartość kwoty 200.000,00 euro w dowolnie ustalonym okresie trzech lat podatkowych. Z kolei w przypadku podmiotu działającego w sektorze transportu drogowego przez dowolny okres trzech lat podatkowych kwota ta nie może przekroczyć równowartości 100.000,00 euro.
Przy ustalaniu dopuszczalności udzielenia pomocy danemu przedsiębiorcy bierze się zatem pod uwagę trzy następujące po sobie lata podatkowe, tj. lata obrotowe danego przedsiębiorcy – bieżący rok obrotowy i dwa poprzedzające go lata.
Powyższy wymóg spełni oczywiście przedsiębiorca, który nigdy wcześniej nie korzystał z pomocy de minimis. Jednak inni przedsiębiorcy także mogą zwiększyć swoją zdolność do przyjęcia pomocy, przykładowo poprzez odczekanie ze złożeniem wniosku do rozpoczęcia kolejnego roku obrotowego, bądź poprzez utworzenie nowego przedsiębiorstwa w celu realizacji konkretnego przedsięwzięcia, w związku z którym możliwe jest uzyskanie pomocy. Zawsze możliwe jest powiem na przykład utworzenie nowej spółki w celu realizacji określonego projektu, która będzie mogła przyjąć pomoc de minimis w pełnej dopuszczalnej wysokości.
Sytuacja finansowa przedsiębiorcy
Na poziomie prawa Unii Europejskiej udzielanie pomocy de minimis uregulowane zostało natomiast rozporządzeniem Komisji (WE) nr 1998/2006 z 15 grudnia 2006 roku w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis. Zgodnie z punktem siódmym preambuły tego rozporządzenia, nie powinno się go stosować do podmiotów gospodarczych w trudnej sytuacji w rozumieniu Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji w związku z trudnościami, jakie wiążą się z ustaleniem ekwiwalentu dotacji brutto pomocy udzielanej tego typu podmiotom gospodarczym.
Przepisy dotyczące kwalifikowania się przedsiębiorcy do otrzymania pomocy odsyłają do treści Komunikatu Komisji – Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji z 1 października 2004 roku. Wytyczne te określają przesłanki uznania danego przedsiębiorstwa za przedsiębiorstwo zagrożone kwalifikujące się do otrzymania pomocy na ratowanie lub restrukturyzację.
Zgodnie z treścią wskazanych wytycznych, przedsiębiorstwo uznaje się za zagrożone, jeśli ani przy pomocy środków własnych, ani środków, które mogłoby uzyskać od właścicieli, akcjonariuszy lub wierzycieli nie jest ono w stanie powstrzymać strat, które bez zewnętrznej interwencji władz publicznych prawie na pewno doprowadzą je do zniknięcia z rynku w perspektywie krótko- lub średnioterminowej. Definicja ta ma bardzo ogólnikowy charakter, w związku z czym, wytyczne określają także bardziej szczegółowe przesłanki uznania przedsiębiorstwa za zagrożone:
w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jeśli ponad połowa jej zarejestrowanego kapitału została utracona, w tym ponad jedna czwarta tego kapitału w okresie poprzedzającym dwanaście miesięcy;
w przypadku spółki, której przynajmniej niektórzy członkowie są w sposób nieograniczony odpowiedzialni za długi spółki (spółki osobowe), jeśli ponad połowa jej kapitału, według sprawozdania finansowego została utracona, w tym ponad jedna czwarta w okresie poprzedzającym dwanaście miesięcy;
niezależnie od rodzaju spółki, jeśli spełnia ona kryteria w prawie krajowym w zakresie podlegania zbiorowej procedurze upadłościowej.
Powyższe oznacza, że pomocy de minimis nie może otrzymać przykładowo spółka z o.o., której strata przewyższa wskazaną część kapitału zakładowego – w tym zakresie możliwe jest jednak podjęcie działań mających na celu umożliwienie przedsiębiorcy przyjęcie pomocy, poprzez podniesienie kapitału zakładowego spółki. Ponieważ częstą sytuacją jest finansowanie działalności spółki z pożyczek udzielanych jej przez wspólników, istnieje możliwość dokonania tzw. konwersji pożyczek na kapitał zakładowy, tworząc w ten sposób możliwość podniesienia kapitału zakładowego, bez konieczności dokonywania faktycznych wpłat.
Wskazane wytyczne stanowią jednak, że nawet gdy nie zachodzi żadna z okoliczności wymienionych powyżej, przedsiębiorstwo nadal może być uznane za zagrożone, w szczególności gdy występują typowe oznaki, takie jak rosnące straty, malejący obrót, zwiększanie się zapasów, nadwyżki produkcji, zmniejszający się przepływ środków finansowych, rosnące zadłużenie, rosnące kwoty odsetek i zmniejszająca się lub zerowa wartość aktywów netto. Ponownie jednak ustanowiony katalog przesłanek jest nieostry, w związku z czym w rzeczywistości sytuacja finansowa przedsiębiorcy może być w tym kontekście interpretowana w różny sposób. Także w tym zakresie możliwe jest podejmowanie działań mających na celu umożliwienie przedsiębiorcy przyjęcia pomocy – w praktyce niektórych instytucji przyznających pomoc de minimis przyjmuje się, że dla zakwalifikowania przedsiębiorstwa jako zagrożone w powyższym znaczeniu konieczne jest stwierdzenie występowania pięciu z wymienionych przesłanek. Przedsiębiorca ma zatem możliwość podjęcia takich działań, jak konwersja udzielonych przez wspólników pożyczek, co może doprowadzić do zmniejszenia ilości przesłanek zagrożenia i w konsekwencji do umożliwienia otrzymania pomocy.
Ponadto, zgodnie z punktem dwunastym Wytycznych, nowo utworzone przedsiębiorstwo nie kwalifikuje się do pomocy na ratowanie lub restrukturyzację, nawet wówczas gdy jego pierwotna sytuacja finansowa jest niepewna. Przedsiębiorstwo zasadniczo uznaje się za nowo utworzone w okresie pierwszych trzech lat po rozpoczęciu działalności w danej dziedzinie. Dopiero po upływie tego czasu przedsiębiorstwo może otrzymać pomoc na ratowanie lub restrukturyzację. Wskazany zapis wyłącza zatem możliwość objęcia przedsiębiorstw działających do trzech lat pomocą na ratowanie lub restrukturyzację, co oznacza, że nie powinny być one uznawane za przedsiębiorstwa zagrożone, nawet jeśli ich pierwotna sytuacja finansowa jest niepewna. Tym samym w kontekście treści samych Wytycznych przedsiębiorstwo działające do trzech lat będzie mogło otrzymać pomoc, jako przedsiębiorstwo, którego nie należy uznawać za zagrożone. Podobnie za zagrożone nie będzie uznane przedsiębiorstwo należące lub przejęte przez większą grupę kapitałową. Zapis ten ma istotne znaczenie w kontekście badania zdolności do otrzymania pomocy de minimis przez przedsiębiorstwa działające krócej niż trzy lata, a jednocześnie spełniające przesłanki uznania ich za zagrożone. W odniesieniu do pomocy de minimis brak jest bowiem wyraźnych zapisów, które rozstrzygałyby jednoznacznie, czy takie przedsiębiorstwa mogą otrzymać pomoc, czy też nie.
Odmiennie niż przy pomocy de minimis, kwestia ta została rozstrzygnięta w przypadku pomocy publicznej – punkt 15 preambuły rozporządzenia Komisji (WE) nr 800/2008 z 06 sierpnia 2008 roku, uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (ogólne rozporządzenie w sprawie wyłączeń blokowych), stanowi, że pomoc przyznawana przedsiębiorstwom zagrożonym w rozumieniu Wytycznych powinna być oceniana na podstawie tych wytycznych. Jednocześnie MSP, które działają krócej niż trzy lata, nie powinny być w tym czasie uważane za zagrożone, chyba że zgodnie z ustawodawstwem krajowym podlegają zbiorowemu postępowaniu w sprawie niewypłacalności. Taki zapis nie został zawarty w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1998/2006 z 15 grudnia 2006 roku w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis, które odsyła jedynie do wskazanych Wytycznych.
W zakresie udzielania pomocy de minimis istnieje zatem pewna wątpliwość dotycząca oceny zdolności do uzyskania pomocy przedsiębiorstw działających krócej niż trzy lata, powstająca ze względu na charakter treści powołanych Wytycznych, które zostały przygotowane w sposób instrukcyjny i nieostry, a jednocześnie na mocy rozporządzeń nr 800/2008 i 1998/2006 nadano im rangę normatywną. Kwestia udzielania pomocy de minimis przedsiębiorstwom działającym krócej niż trzy lata, a jednocześnie spełniającym przesłanki przedsiębiorstwa zagrożonego (co jest bardzo częsta sytuacją w związku z niskim minimalnym poziomem kapitału zakładowego spółki z o.o.) zasadniczo pozostaje otwarta na interpretacje. Wydaję się jednak, że w kontekście treści punktu dwunastego Wytycznych należy przyjąć, iż przedsiębiorstwo takie nie jest uznawane za zagrożone i może otrzymać pomoc de minimis. Odmienny pogląd byłby niespójny w tym zakresie – w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, począwszy on momentu jej zawiązania, jej zadłużenie bowiem sukcesywnie rośnie (choćby w związku z opłatami związanymi z zawarciem umowy spółki i jej rejestracją, pierwszymi fakturami dotyczącymi podstawowych świadczeń, jak czynsz, media, itd.), a przy minimalnym kapitale zakładowym strata może szybko przekroczyć połowę tego kapitału, a nadto będzie ona zasadniczo niemierzalna dla podmiotu udzielającego pomocy, wobec braku sprawozdania finansowego przez pierwszy rok obrotowy działalności. Taka interpretacja prowadziłaby do wyłączenia możliwości przyznania pomocy de minimis przynajmniej przez pierwszy rok działalności przedsiębiorcy. Możliwe jest jednak, że poszczególne instytucje udzielające pomocy de minimis prezentować będą pogląd odmienny i odmówią przyznania pomocy takiemu przedsiębiorcy.
Udzielenie pomocy de minimis obwarowane jest zatem szeregiem kryteriów; często o nieostrym charakterze. Jednocześnie to właśnie w oparciu o te kryteria został przygotowany formularz wniosku o udzielenie pomocy de minimis, w związku z czym przedsiębiorca powinien dokonać oceny swojej sytuacji i w razie potrzeby podjąć niezbędne kroki.
Adrian Ciesielski, aplikant adwokacki
Departament Funduszy Unijnych
BSO Prawo & Podatki
|
nr 2(130)2013  |
|
