Najważniejszym aktem normatywnym, który gwarantuje ochronę danych osobowych jest Konstytucja z dnia 2 kwietnia 1997 r. Ustawa zasadnicza bowiem zawiera kilka przepisów dotyczących ochrony prywatności.
Art. 47. Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. [...]
Art. 49. Zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się. Ich ograniczenie może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony.
Art. 50. Zapewnia się nienaruszalność mieszkania. Przeszukanie mieszkania, pomieszczenia lub pojazdu może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej określony.
Art. 51.1. Nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby.
2. Władze publiczne nie mogą pozyskiwać, gromadzić i udostępniać innych informacji o obywatelach niż niezbędne w demokratycznym państwie prawnym.
3. Każdy ma prawo dostępu do dotyczących go urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Ograniczenie tego prawa może określić ustawa.
4. Każdy ma prawo do żądania sprostowania oraz usunięcia informacji nieprawdziwych, niepełnych lub zebranych w sposób sprzeczny z ustawą.
5. Zasady i tryb gromadzenia oraz udostępniania informacji określa ustawa.
Z powyżej cytowanych przepisów należy wywnioskować, że w polskim systemie prawnym funkcjonuje zasada, zgodnie z którą każda osoba ma prawo do samodzielnego decydowania o ujawnianiu informacji, które jej dotyczą. Konstytucja nie uzależnia tego prawa od jakichkolwiek warunków, które musi spełniać osoba fizyczna, np. wieku czy stanu zdrowia psychicznego. Zasada ta łączy się bezpośrednio z prawem do sprawowania kontroli nad informacjami dotyczącymi swojej osoby. Każdy bowiem, w myśl Konstytucji, ma prawo dostępu do dotyczących jego osoby urzędowych dokumentów i zbiorów danych. Prawo kontroli dokonywane jest przez możność weryfikowania lub usuwania danych osobowych (art. 51. ust. 4. Konstytucji).
W odróżnieniu od uregulowania w Konstytucji, ustawa o ochronie danych osobowych z 29. sierpnia 1997 r. nie nawiązuje do prawa do prywatności lub innych powszechnych dóbr osobistych.
Co oznacza pojęcie „dane osobowe”
Zgodnie z art. 6. ust. 1. ustawy, za dane osobowe uważa się
„wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej”. Zwrot „wszelkie informacje” oznacza, że chodzi o takie informacje, które odnoszą się do każdego aspektu osoby – jej życia zawodowego, prywatnego, cech charakteru, wiedzy czy wykształcenia. Termin „dane osobowe” precyzuje judykatura. Dla przykładu warto podać wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie (sygn. akt VI ACa 622/2007, LexPolonica nr 1642188), według którego
dane osobowe to wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej osoby fizycznej. Tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne. W orzeczeniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 7. grudnia 2005 r. sąd stwierdził, że
1. Dane osobowe, takie jak imię, nazwisko, stanowisko i stopień służbowy nie pozwalają na zidentyfikowanie osoby, której one dotyczą. Dla ustalenia tożsamości konieczne są inne dane o charakterze osobistym, przykładowo: data i miejsce urodzenia osoby.
2. O możliwości zidentyfikowania danej osoby fizycznej będzie decydował zakres informacji, które można uzyskać w sposób nie budzący wątpliwości na podstawie dokumentów organu bezpieczeństwa . (sygn. akt IV SA/Wa 880/2005, LexPolonica nr 1254714).
W uzasadnieniu wyżej cytowanego wyroku Sąd przyjął, że „
dane takie jak imię, nazwisko, stanowisko służbowe i stopień nie pozwalają na zidentyfikowanie osoby, której one dotyczą. Możliwe jest bowiem, istnienie dwóch bądź więcej osób, które nosiły to samo nazwisko i imię, posiadały takie samo stanowisko służbowe i stopień”.
Autor jest aplikantem radcowskim w kancelarii „Rachelski i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza” Spółka komandytowa
kancelaria@rachelski.pl